مبانی و دلایل الحاق مشاهد مشرّفه به حرم در تغلیظ دیه و تأخیر اجرای حکم

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

این نوشتار نگارندگان در صدد پاسخ به این پرسش‌ است که آیا از دیدگاه فقیهان امامی، مشاهد مشرّفه در تغلیظ دیه و تأخیر اجرای حکم، به حرم مکّی ملحق می‌شوند؟ در پاسخ به این سؤال در خصوص تغلیظ دیه، برخی از فقیهان، الحاق را پذیرفته‌ و برخی دیگر رد کرده‌اند، اما در مورد تأخیر اجرای حکم، فقیهان سه دسته شده‌اند: دسته‌ای الحاق را نفی کرده‌؛ دستۀ دیگر دچار تردید شده‌ و دستۀ سوم آن را پذیرفته‌اند.
یافته‌های مقالۀ حاضر نشان می‌دهد که مشاهد مشرّفه در تغلیظ دیه و تأخیر اجرای حکم تأثیرگذارند؛ چراکه غالب فقیهان دلیل این الحاق را احترام به مشاهد مشرّفه ذکر کرده‌اند. یادکردنی است در تأخیر مجازات، علاوه بر وجوب حفظ حرمت این اماکن، روایات وارده، اصل احتیاط و احادیث مربوط به درء حد نیزتقویت کننده دیدگاه الحاق است.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم، ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی.
 
آل عصفور، حسین‌بن‌محمد‌، سداد العباد و رشاد العباد‌، قم‌، کتاب‌فروشى محلاتى‌، چاپ اول‌، 1421ق‌.
 
ابن‌اثیر، مبارک‌بن‌محمد‌، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر‌، قم، مؤسسۀ مطبوعاتى اسماعیلیان‌‌، چاپ اول‌، بی‌تا.
 
ابن‌ادریس، محمدبن‌احمد، السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی ،قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1410ق.
 
ابن‌براج، عبدالعزیزبن‌نحریر، المهذب، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول‌، 1406ق.
 
ابن‌حمزه، محمدبن‌على، الوسیلة إلى نیل الفضیلة‌، قم، انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشى نجفى(ره)‌، چاپ اول‌، 1408ق‌.
 
ابن‌حیون، نعمان‌بن‌محمد، دعائم الإسلام‌، قم‌، مؤسسۀ آل‌البیت(ع)، چاپ دوم‌، 1385ق‌.
 
ابن‌زهره، حمزة‌بن‌على، غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع‌، قم‌، مؤسسۀ امام صادق(ع)، چاپ اول، 1417ق‌.
 
ابن‌سعید، یحیى‌بن‌احمد، الجامع للشرائع‌، قم، مؤسسة سید الشهداء العلمیة‌، چاپ اول‌، 1405ق.
 
ابن‌فارس، احمدبن‌فارس، معجم مقائیس اللغة‌، قم‌، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم، چاپ سوم‌، 1404ق‌.
 
ابن‌‌فهد حلى، احمدبن‌محمد،‌ المقتصر من شرح المختصر‌، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة‌، چاپ اول‌، 1410ق‌.
 
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم‌، لسان العرب‌، بیروت‌‌، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ سوم، 1414ق‌.
 
ابوالصلاح حلبى، تقى‌بن‌نجم، الکافی فی الفقه‌، اصفهان، کتابخانۀ عمومى امام امیرالمؤمنین(ع)، چاپ اول‌، 1403ق‌.
 
بهجت‌، محمدتقى، جامع المسائل‌، قم‌، دفتر معظم‌له‌، چاپ دوم، 1426ق‌.
 
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، کتابخانۀ گنج دانش، چاپ پانزدهم‌، 1384ق.
 
حر عاملی، محمدبن‌حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسایل الشرعیه، قم، موسسۀ آل‌البیت(ع)، چاپ اول‌، 1409ق.
 
حسینی شیرازى، سید صادق، التعلیقات على شرائع الإسلام‌، قم، انتشارات استقلال‌، چاپ ششم، 1425ق‌.
 
حکیم، محمدسعید، منهاج الصالحین (المعاملات)، قم، دار الهلال، چاپ اول‌، 1433ق.
 
حکیم، محمدسعید، مسائل معاصرة فی فقه القضاء‌، نجف اشرف، دار الهلال، چاپ دوم‌، 1427ق‌.
 
حمیرى، نشوان‌بن‌سعید‌، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم‌، بیروت‌، دار الفکر المعاصر‌، چاپ اول‌، 1420ق‌.
 
خمینى، روح‌‌الله‌، تحریر الوسیلة‌، قم‌، منشورات المکتبة الاعتماد، چاپ چهارم، 1403ق.
 
خوئى، ابوالقاسم، مبانی تکملة المنهاج‌، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، چاپ اول‌، 1422ق.
 
دیلمی، حسن‌بن‌محمد، إرشاد القلوب، قم، الشریف الرضی، چاپ اول‌، 1371ق.
 
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دار الشامیة، چاپ اول‌، 502 ق.
 
سبحانی، جعفر، أحکام الدیات فی الشریعة الإسلامیة الغرّاء، قم، مؤسسة الإمام الصادق(ع)، 1392ق.
 
سبزواری، عبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان حلال و الحرام، قم، مؤسسه المنار دفتر حضرت آیةالله، چاپ چهارم، 1413ق‌.
 
سلاّر دیلمى، حمزة‌بن‌عبدالعزیز‌، المراسم العلویة و الأحکام النبویة فی الفقه الإمامی، قم‌، منشورات الحرمین‌، چاپ اول‌، 1404ق‌.
 
شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة والشوارد، تهران، منظمة الاوقاف والشوون الخیریة، دار الاسوة للطباعة و النشر، 1416.
 
شهید اول، محمدبن‌مکى‌، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة‌، بیروت، دار التراث الدار الإسلامیة‌، چاپ اول‌، 1410ق.
 
شهید اول، محمدبن‌مکى‌، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد‌، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم‌، چاپ اول‌، 1414ق‌.
 
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم، موسسة المعارف الاسلامیة، چاپ اول‌، 1413ق.
 
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى-سلطان العلماء)، قم‌، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیه قم‌، چاپ اول‌، 1412ق.
 
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، روض الجنان فی شرح إرشاد الأذهان‌، قم‌، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم‌، چاپ اول‌، 1402ق‌.
 
صاحب‌جواهر، محمدحسن‌بن‌باقر، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، 1404ق.
 
صیمرى، مفلح‌بن‌حسن، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام‌، بیروت‌، دار الهادی‌، چاپ اول‌، 1420ق‌.
 
طباطبایى، على‌بن‌محمد‌، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل( ط-القدیمة)، قم، مؤسسۀ آل‌البیت(ع)‌، چاپ اول‌، 1418ق.
 
طوسى، محمدبن‌حسن‌، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى‌، بیروت‌، دار الکتاب العربی‌، چاپ دوم‌، 1400ق‌.
 
طوسى، محمدبن‌حسن‌، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول‌، 1407ق.
 
طوسى، محمدبن‌حسن‌، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم، 1387ق.
 
طوسى، محمدبن‌حسن‌، تهذیب الأحکام‌، تهران‌، دار الکتب الإسلامیة‌، چاپ چهارم‌، 1407ق‌.
 
علامه حلى، حسن‌بن‌یوسف، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان‌، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم‌، چاپ اول‌، 1410ق‌.
 
علامه حلى، حسن‌بن‌یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط-الحدیثة) قم، مؤسسۀ امام صادق(ع)، چاپ اول‌، 1420ق‌.
 
علامه حلى، حسن‌بن‌یوسف ، تذکرة الفقهاء(ط-الحدیثة)، قم، مؤسسۀ آل‌البیت(ع)، چاپ اول‌، ‌1414ق‌.
 
علامه حلى، حسن‌بن‌یوسف ، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام‌، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول‌، 1413ق.
 
علامه حلى، حسن‌بن‌یوسف ، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة‌، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم‌، 1413ق.
 
فاضل لنکرانى، محمد‌، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة- الحدود‌، قم‌، مرکز فقهى ائمه اطهار(ع)، چاپ اول‌، 1422ق‌.
 
فاضل مقداد، مقدادبن‌عبدالله، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع‌، قم، انتشارات کتابخانۀ آیة‌الله مرعشى نجفی(ره)، چاپ اول‌، ‌1404ق.
 
فاضل هندى، محمدبن‌حسن‌، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام‌، قم‌‌، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول، 1416ق‌.
 
فراهیدى، خلیل‌بن‌احمد‌، کتاب العین‌، قم‌، نشر هجرت‌، چاپ دوم‌، 1410ق‌.
 
فقعانى، على‌بن‌على، الدر المنضود فی معرفة صیغ النیات و الإیقاعات و العقود-رسالة فی العقود و الإیقاعات‌، قم، مکتبة إمام العصر(عج) العلمیة‌ ، چاپ اول‌، 1418ق.
 
فیض کاشانی، محمدبن‌شاه‌مرتضی، مفاتیح الشرایع، قم، کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی، چاپ اول‌، بی‌تا.
 
قطب راوندى، سعیدبن‌هبةاللّه، فقه القرآن‌، قم، انتشارات کتابخانۀ آیة‌الله مرعشى نجفى(ره)‌، چاپ دوم‌، 1405‍ق‌.
 
کلینى، محمدبن‌یعقوب‌، الکافی (ط-الإسلامیة)، تهران‌، دار الکتب الإسلامیة‌، چاپ چهارم، 1407ق.
 
مجلسى، محمدباقربن‌محمدتقى‌، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام‌، بیروت‌‌، مؤسسة الطبع و النشر‌، چاپ اول‌، 1410ق‌.
 
مجلسى، محمدباقربن‌محمدتقى‌، حدود و قصاص و دیات‌، تهران‌، مؤسسۀ نشر آثاراسلامى، چاپ اول‌، بی‌تا.‌
 
محقق حلی، جعفربن‌حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام‌، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان‌، چاپ دوم‌، 1408ق.
 
محقق حلی، جعفربن‌حسن، النهایة و نکتها‌، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول‌، 1412ق‌.
 
محقق حلی، جعفربن‌حسن ، المختصر النافع فی فقه الامامیه، قم، موسسة المطبوعات الدینیة، چاپ ششم‌، 1418ق.
 
محقق سبزوارى، محمدباقربن‌محمدمؤمن‌، ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد‌، قم، مؤسسۀ آل‌البیت(ع)، چاپ اول‌، 1247ق‌.
 
مرعشى نجفى، سید شهاب‌الدین‌، القصاص على ضوء القرآن و السنة‌، قم‌، انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشى نجفى قدس سره‌، چاپ اول‌، 1415ق‌.
 
مشکینى، على‌، مصطلحات الفقه‌، قم، مؤسسۀ علمی‌فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر، 1392ق.
 
مفید، محمدبن‌محمد، المقنعه، قم، کنگره جهانی هزارۀ شیخ مفید، چاپ اول‌، 1413ق.
 
مقدس اردبیلی، احمدبن‌محمد، مجمعالفائدةوالبرهان، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ اول، 1411ق.
 
مکارم شیرازى، ناصر‌، انوار الفقاهه، (کتاب الحدود والتعزیرات قم‌، مدرسه الامام على‌بن‌ابى‌طالب(ع)، چاپ اول‌، 1377.
 
نوروزی فیروز، رحمت‌الله، حقوق جزای عمومی، تهران، بنیاد حقوقی میزان، چاپ اول،۱۳۹۰.
CAPTCHA Image