ORIGINAL_ARTICLE
وقفات نحویة و صرفیة فی بعض موارد قراءة الحسن البصری
عُنی العلماء منذ وقت مبکر بالقراءات القرآنیة متواترها و شاذها. و رصد علماء العربیة کلّ قراءة منها فقاسوها بمقاییهم، ونظروا الیها من زاویة مطابقتها لقواعدهم، أو عدم مطابقتها. و من هذه القراءات التی وقف منها العلماء موقفا خاصاً قراءة الحسن البصری. فقد خطَّاه بعضهم فی موارد. کما آخرون فی الدفاع عنه. و تصحیح قراءته بذکر وجه مناسب لها، أو باعتمادهم علی شخصیتة العلمیة.
وقد اکتُفی البحث بتسعة موارد مهمة کان للعلماء فیها بحث ملفت للنظر. و القواعد التی روعیت فی هذه القراءات أکثرها محجوج إن صحت الروایة الی الحسن.
https://jfiqh.um.ac.ir/article_35659_2e024d40bbbfd7dc015b1f0067684884.pdf
2007-12-22
11
39
10.22067/jfu.v39i4.66432
لحسن البصری
فواءة
توجیه
لغة
خطأ
کتب القراءات
قواعد النحو
مرتضی
ایروانی نجفی
jfiqh@um.ac.ir
1
فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
ابن جنی، أبو الفتح عثمان بن جنّی، الخصائص، ط2، تحقیق: محمد علی النجار، بیروت دارالمهدی، بدون تاریخ.
1
--------------------------------، المحتسب، تحقیق: علی النجدی ناصف و آخرین، القاهرة، المجلس الأعلی للشئون الاسلامیة، 1386 ه
2
-------------------------------، المتصف شرح التصریف، تحقیق: ابراهیم مصطفی و عبدالله امین، ط1، مصر، مصطفی البابی الحلبی، 1373 ه، 1954 م.
3
ابن عصفور، علی بن مؤمن الاشبیلی، ضرائر الشعر، تحقیق: السید ابراهیم محمد، ط1، لبنان دارالاندلس، 1980 م.
4
ابن عطیة، محمد بم الحسن عطیة الغرناطی، المحرَّر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق: عبدالسلام اساقی محمد، ط1 بیروت، دارلکتب العلمیة.
5
ابن عقیل، بها، الدین عبدالله بین عقیل، شرح ابن عقیل علی الفیة ابن مالک، تحقیق: محمد محیی الدین عبدالحمید، ط14، مصر، مطبعَ السعادة، 1385ه، 1965 م.
6
ORIGINAL_ARTICLE
ویژگی های تفسیر فقهی «کنز العرفان» فاضل مقداد
کتاب « کنز العرفان فی فقه القرآن» اثر فاضل مقداد (م.826ق) یکی از کتابهای معتبر در تحلیل فقهی – تفسیری آیات الاحکام است. این کتاب به دلیل ویژگی ها و امتیازهای فرراوانش در تفسیر فقهی آیات همواره مورد توجه ارباب دانش واساتید فن بوده است. در این مقاله ضمن اشاره به مهم ترین ویژگی های فقهی آن، از جمله تفسیر آیات الاحکام به ترتیب ابواب فقهی، طرح دقیق اصطلاحات فقهی و ارائه تعریف جامع و مانع از آن، استفاده از استدلال های عقلی در تحلیل و استنباط احکام، به کار بردو قواعد فقهی در تبیین آیات و بهره گیری از اقوال فقیهان امامیّه و عامّه در تفسیر آیات الاحکام، برخی از آراء خاص فقهی و نظریات تأمّل برانگیز او مورد مطالعه و نقد و بررسی قرار می گیرد.
https://jfiqh.um.ac.ir/article_35667_46907dd2d574e66168dfa9d89b8a2775.pdf
2007-12-22
41
69
10.22067/jfu.v39i4.66433
کنزالعرفان
تفسیر فقهی
قواعد فقهی
علی اکبر
ایزدی فرد
jfiqh@um.ac.ir
1
مازندران
LEAD_AUTHOR
قران کریم
1
ابراهیمی، محمدحسین، قرض الحسنه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1371ش.
2
ابن یراج، قاضی عبدالعزیز، المهذّب، چاپ در سلسلة الفقهیّة، علی اصغر مروارید، بیروت، مؤسسه فقه الشّیعه، 1413ق.
3
بن ندیم، محمد بن اسحاق، کتاب الفهرست، ترجمه وتحقیق: محمدرضا تجدّد، تهران، امیرکبیر،1361ش.
4
افندی اصبهانی، میرزا عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، انتشارات خیّام، 1401ق.
5
انوار، سیّد عبدلله، فهرست نسخ خطی کتابخانه ملی، کتب عربی، جلد اول، تهران، انتشارات کتابخانه ملی،1357ش، و جلد دهم چاپ 1358ق.
6
بجنوردی، سیدمیرزا حسن، القواعد الفقهیّه، قم، دارالکتب العلمیة، 1389ق.
7
ORIGINAL_ARTICLE
حقیقت نگری و واقع گرایی آموزه های وحیانی
دانشمندان علوم اسلامی سبب نزول را رویدادی می دانند که هم زمان با آن یا اندکی پس از آن، آیه یا آیاتی در گزارش، تحلیل یا نقد آن نازل شده است. بیشتر قرآن پژوهان و مفسران، اسباب نزول را ابزار مهمی برای فهم آیات الهی دانسته و به گستردگی فواید آن را مورد توجه قرار داده و نمونه هایی از آن را گزارش کرده اند. در این میان، نوع نگاه برخی، به اسباب نزول متفاوت است و به تعامل میان فضای جامعه و نزول آیات نظر دارند. در این نوشتار، ضمن بررسی گفتار دانشمندان، بیان شده است که آیاتی که ناظر به جریان یا حادثه خاصّی است صرفاً نشان گر واقع نگری آیات الهی است. گروهی دیگر اسباب نزول را ابزاری مهم در تفسیر نمی دانند و آفتهای مراجعه به آن را یادآور می شوند.
https://jfiqh.um.ac.ir/article_35675_2354e43b5d60ef1172a57b5085478e70.pdf
2007-12-22
71
107
10.22067/jfu.v39i4.66435
قرآن
سبب نزول
تفسیر
واقع نگری
لوح محفوظ
سهیلا
پیروزفر
jfiqh@um.ac.ir
1
فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
آلوسی، محمود شهاب الدین، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و اسبع الثانی، بیروت، داراحیاء، التراث العربی، 1405ق.
1
آل غازی، سید عبدالقادرملاخویش، بیان المعنی علی حسب ترتیب النزول، دمشق مطبعة الشرقی
2
الاسلامبولی، سامر، ظاهرة النص القرآنی، دمشق، الأوائل للنشر و التوزیع سوریه، 2002م.
3
ابن عاشور، محمدطاهر، التحریر و التنویر، الدارالتونسیه، للنشر، 1984م.
4
ابوحیان اندلسی، محمدبن یوسف، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت، دارالفکر، 1412ق.
5
ORIGINAL_ARTICLE
بازشناسی اندیشۀ غلو
مسئله اصلی این نوشتار، چیستی و چگونگی غلو شیعی به عنوان یکی از آسیبهای دینی- اعتقادی است. از جمله راه های اصولی رسیدن به حل این گونه مسائل، کشب شناختی دقیق از زوایا، نمادها و نمودهای آن است و آن به نوبه خود در گروه ریشه یابیهای تاریخی و فرهنگی و نیازمند مطالعه در زمینه های روان شناسی، انسان شناسی و جامعه شناسی استو اما این نوشته ها تنها با واکاوی مختصری در تاریخ غلو، به مهم ترین مبانی و اصول فکری غلو غیرالحادی و تحلیل برخی محورهای اساسی آن پرداخته و البته بهترین و استوارترین راه داوری در این زمینه را بررسی آثار و نتایج مترتب بر این نوع اندیشه، ازجمله اباحه گری و تأویل های ناروا دیده است.
https://jfiqh.um.ac.ir/article_35682_e2d3fdeb910802a2a870ae5f5e02abc1.pdf
2007-12-22
109
144
10.22067/jfu.v39i4.66437
کوفه
غلو غیرالحادی
تفویض
علم غیب
اباحه گری
تأویل
مریم
قبادی
jfiqh@um.ac.ir
1
دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
محمدعلی
مهدوی راد
2
قم
AUTHOR
قرآن کریم
1
نهج البلاغه الجامع لخطب و رسائل علی بن ابی طالب (ع)، تألیف شریف رضی، تحقیق: صبحی صالح، قم، مرکز البحوث الاسلامیة، 1395ق.
2
آقا نوری، علی، خاستگاه تشیع و پیدایش فرقه های شیعی در عصر امامان، قم، 1385ش.
3
آل کاشف الغطاء، محمدحسین، اصل الشیعة و اصولها، القاهرة، مکتبة النجاح، 1377ق.
4
ابن بابویه محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، دارالکتب
5
الإسلامیة، 1395ق.
6
-----------------------، الخصال، قم، جماعة المدرسین فی
7
الحوزة العلمیة، بیتا.
8
----------------------،علل الشرائع، نجف، مکتبة الحیدریة،
9
---------------------، عیون اخبار الرضا (ع)، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1401ق.
10
ORIGINAL_ARTICLE
تاثیرپذیری نگرش های کلامی از معنا شناسی واژه «مولی»
غدیرخم توانست در خلال چهارده قرن گذشته در جریان شیعه و سنّی را ایجاد کند که مهم ترین عامل در پیدایش آن ها اختلافی است که پیروان این دو جریان در فهم آن حادثه پیدا کرده اند، اختلاف در فهمی که به ظاهرمعلول واژه شناسی« مولی» است.
در این مقاله ابتدا نشان داده شده است که ادعای متفکران سنّی در فراوانی معانی این واژه واقعی نبوده، سپس بیاندیدگاه های متکلمان شیعه و سنّی در مفاد حدیث ولایت، به این نکته توجه داده شده است که اختلاف در اینکه «اولی» از جمله معانی این واژه است یا نیست. تأثیری در اثبات حقانیت نگرش شیعه ندارد و خلافت و ولایت امیرالمؤمنین را بدون درنظرگرفتن این مطلب نیز می توان اثبات کرد.
https://jfiqh.um.ac.ir/article_35689_82b1e8be70381324f116499416ed8fae.pdf
2007-12-22
145
177
10.22067/jfu.v39i4.66438
مولی
اولی
ولایت
خلافت
غدیرخم
امیرالمؤمنین
سعید
نظری توکلی
jfiqh@um.ac.ir
1
فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
آلوسی، محمود، روح المعانی فی التفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت، دار احیاء، التراث العربی، بی تا.
2
آمدی، علی بن ابی علی، غایة المرام فی علم الکلام، تحقیق: حسن محمود عبد اللطیف، قاهره، المجلس الاعلی للشئون الإسلامیة، 1391ق.
3
ابن اثیر، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، تحقیق طاهر احمد زاوی، قم، مؤسسه اسماعیلیان، نشراسلامی، 1407ش.
4
ابن بطریق، یحیی بن الحسن، عمدة عیون صحتح الاخبار فی مناقب الامام الابرار، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1407ق.
5
ابن تیمیة، احمدبن عبدالحلیم، کتب و رسائل و فتاوی ابن تیمیة فی العقیدة، تحقیق: محمد قاسم النجدی، مکتبة ابن تیمیة.
6
-------------------------، منهاج السنة التبویة، تحقیق: محمد رشاد سالم، مؤسسه قرطبه، چاپ اول، 1406ق.
7
ORIGINAL_ARTICLE
نخستین تاریخ های خراسان در دورۀ اسلامی
نخستین تاریخ های خراسان بزرگ در عصر اسلامی، در فاصله نیمه سده دوم تا نیمه سده سوم هجری همزمان توسط تاریخ نگاران عراق ( ابومخنف، هشام کلبی، ابوعبیده معمربن مثنی و مدائنی) و خراسان( حفص بن منصور مروزی و سلمویه بن صالح) به رشته تحریر در آمدند.
هدف اولیۀ آثار عراقیان به دست دادن پیروزیهای اعراب مسلملن در این منطقه بود، ولی عملاً به ابعاد دیگری از تاریخ این مهم ترین ایالت شرق دنیای اسلام نیز پرداختند. مورخین خراسانی نیز فتوحات، اوضاع سیاسی و مالی منطقه را مورد توجه قرار دادند. از این کتب، هیچ نسخه مستقلی در دسترس نیست، ولی بخشهای قابل توجه از شماری از آنها در کثب نویسندگان دوره های بعد نقل شده و این چنین زمینه بازسازی فرهم آمده است. نتیجه کوشش در این زمینه، احیای چند اثر مهم از میراث تاریخ نگاری اسلام است.
https://jfiqh.um.ac.ir/article_35696_2b2b12d9324a5890c3f5713518a53347.pdf
2007-12-22
179
210
10.22067/jfu.v39i4.66439
خراسان
نخستین تاریخ ها
مکتب تاریخ نگاری
عراق
مورخان خراسانی
عبدالرحیم
قنوات
jfiqh@um.ac.ir
1
اصفهان
LEAD_AUTHOR
اصغر
منتظرالقائم
2
اصفهان
AUTHOR
محمدعلی
چلونگر
3
اصفهان
AUTHOR
ابن اثیر، اسد الغابه فی المعرفة الصحابه، بیروت، دارالفکر، 1989م.
1
-------، الکامل فی تاریخ، تصحیح علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1989م.
2
ابن اجوزی، المنتظم فی التاریخ الامم و الملوک، بیروت، تحقیق: محمد عبدالقادر عطاء و مصطفی عبدالقادر عطاء، دارالمکتب العلمیه، 1992م.
3
ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، بیروت، تحقیق: عدل عبدالموجود و علی محمد معوض، دارالکتب العلمیه، 1995م.
4
ابن خردادبه، المسالک و الممالک، تهران، ترجمه حسین قره چانلو، ناشر مترجم، 1371ش.
5
ابن خلکان، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، بیروت، تصحیحی محمد عبدالرحمان المرعشلی، دار احیاء اتراث العربی، 1995م.
6
ابن ندیم، الفهرست، تهران، به کوشش رضا تجدّد، 1973م.
7