The Theory of Financial Compensation of Intellectual Damage in Islamic Law

Document Type : Research Article

Author

• Abu'l Ghāsim Naqībī

Shahid Mutahhari College

10.22067/jfu.v39i3.65667

Abstract

This research addresses the theory of "Financial Compensation of Intellectual Damage" in Islamic law. After defining intellectual damage as damaging one's soul, body, reputation, sentiments, emotions, mind, art, and personal freedoms, the researcher of this paper employs the humanistic concepts, ethical system, and legal principles by virtue of library and jurisprudential methodology to prove the theory. Through widespread research into the principle of no harm, consideration of its issuance exigencies, application of harm and damage to the intellectual compensation, the possibility of proving the verdict, and in regard to the essence and criterion included in the above principle, as well as the philosophy of its establishment, he goes on to view the compensation of intellectual damage as necessary by means of known methods, one of which is the financial compensation. Given the application of the epithet of distress and constriction to many of the instances of intellectual compensation and the reliability of proving the legal verdict like the principle of no harm, the principle of negating distress and constriction signifies financial compensation of intellectual damage.

Keywords

• Damage
• intellectual damage
• compensation of damage
• principle of no harm (lā ḍarar)
• principle of no constriction (lā ḥaraj)
• intellectuals' stipulation
• judgment of the intellect

---

References

ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، بی‌جا، منشورات مکتبة الاسلامیة، 1374ق.

ابن بابویـه، محمـدبن علی، ثواب‌الاعمال و عقاب الاعمال، تهران، مکتبة الصدوق، بی-تا.

ـــــــــــــــــــــــ، جامع‌الاخبار، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.

ــــــــــــــــــــــــ، عیون الاخبار الرضا، نجف، مطبعـة الحیدریة، 1390ق.

ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد بن حنبل، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.

آخوند خراسانی، محمد کاظم، حاشیه بر مکاسب، مبحث خیار غبن.

اسماعیلی، محسن، نظریه خسارت، تهران، امیرکبیر، 1377ش.

آل کاشف الغطاء، محمد حسین، تحریر المجله، نجف، مطبعة الحیدریة، 1360ق.

انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، بی‌تا.

ــــــــــــــ، مکاسب (ملحقات)، رساله لاضرر، چاپ سنگی، طهران، بی‌نا،1286ق.

بخاری، ابو عبدالله محمد بـن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت، احیاء دار التراث العربی، بی‌تا.

برقی، احمد بن محمد، المحاسن، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.

جزایری، نعمت‌الله، الانوار النعمانیة، چاپ سنگی، تبریز، بی‌نا، 1316ق.

حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، حلب، مکـتبة المطبوعات الاسلامیة، بی‌تا.

حر عاملی، وسایل الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

حسینی سیستانی، علی، قاعده لاضرر و لاضرار، قم، مکتبة آیة اله العظمی السید السیستانی، 1414ق.

حسینی مراغی، عبدالفتاح بن علی، العناوین، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1417ق.

حلّی، حسین، بحوث فقهیه، بی‌جا، موسسة المناره، 1415ق.

خراسانی، محمد کاظم، کفایة الاصول، قم، موسسة النشر الاسلامی التابعة الجماعة المدرسین، 1414ق.

خمینی [امام]، روح الله، الرسائل، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1410ق.

ــــــــــــــــــــــ، تهذیب الاصول، قم، موسسة نشر الاسلامی، 1405ق.

ــــــــــــــــــــــ ، رساله توضیح المسائل، تهران، انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، 1364.

ــــــــــــــــــــــ ، مکاسب محرمه، قم، مطبعة مهر، 1403 ق.

خوئی، ابوالقاسم، مصباح الاصول، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.

راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، بی‌جا، دفتر نشر الکتاب، 1404ق.

شریعت اصفهانی، فتح الله، قاعده لاضرر، قم، موسسة النشر الاسلامی، 1406 ق.

شهید ثانی، زین الدین الجبعی العاملی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1365.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ ،کشف‌الریبة فی احکام الغیبة ، تهران، مکتبة المرتضویه، بی‌تا.

طبرسی، ابوالفضل علی، مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، نجف، مکتبة الحیدریة، 1385ق.

طوسی، محمد بن الحسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

عاملی غروی، جواد، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، قاهره، بی‌نا،1324ـ1326.

غزالی، محمد بن محمد، احیاء علوم الدین، استانبول، دار الدعوة، 1985م.

ــــــــــــــــــــــــ، مکاشفة القلوب، بی‌جا، بی‌نا، 1306ق.

فاضل تونی، عبدالله بن محمد، الوافیه فی اصول الفقه، به تحقیق محمد حسن رضوی

کشمیری، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1412ق.

فیض کاشانی، محسن، محجة البیضاء، قم، اسلامی، بی‌تا.

فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، چاپ اول، قم.

قمی، عـباس، سفینة البحار، تهران، فراهـانی، بی‌تا.

کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1363ق.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ، فروع‌الکافی، تهران، دارالاضواء، 1405 ق.

مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بی‌جا، مؤسسة الوفاء، 1403ق.

محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه (بخش اول مدنی)، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1361ش.

ـــــــــــــــــــــ، قواعد فقه (بخش مدنی 2)، تهران، سمت،1373.

مرعشی، محمد حسن، دیدگاههای نو در حقوق کیفری اسلام، تهران، نشر میزان، 1379ش.

مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، قم، مدرسة الامام امیرالمؤمنین (ع)، 1411ق.

ــــــــــــــــــــ، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتاب الاسلامیة، 1367ش.

منذری، عبدالعظیم، الترغیب و الترهیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1388 ق.

موسوی بجنوردی، حسن، القواعد الفقهیه، نجف، مطبعة الاداب، 1389ق./1969م.

موسوی بجنوردی، محمد، قواعد فقهیه، تهران، موسسه چاپ و نشر عروج، 1379.

نجفی الخوانساری، موسی بن محمد، منیة الطالب فی شرح المکاسب، قم، جماعة المدرسین بقم المشرفه، موسسة نشر الاسلامی، 1418 ـ 1421ق.

نجفی، محمد بن حسن، جواهر الکلام، تهران، المکتبة الاسلامیة، 1367ش.

نراقی، احمد، عوائد الایام، چاپ سنگی، طهران، بی‌نا، 1245ق.

نراقی، محمد مهدی، جامع‌السعادات، نجف، جامعة النجف الدینیة، 1383ق.

نراقی، محمد، مشارق الاحکام، طهران، بی‌نا، چاپ سنگی، 1294ق.

نوری، حسین، مستدرک‌الوسایل، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی، بی‌تا.

یزدی طباطبائی، محمد کاظم، ملحقات العروة الوثقی، قم، مکتبة الداوری، بی‌تا.