Methodology of Civilization-Making Ijtihad (A Tool to Extract Systems and Processes Needed on the Scale of a Civilization)

Document Type : Research Article

Author

• Abd al Hamid Vaseti

Mashhad seminary

10.22067/jfu.v51i3.62610

Abstract

The main issue in this paper is studying the main tools to understand religious propositions at macro-scale. This topic is discussed in the paradigm of Shiite theology, civilization-making religion, Islamic jurisprudence and Javaheri Usul. In this epistemic system, “Ijtihad” means “discovering the rule from its source” and “rule” means “religious creation relating to the acts of servants” and due to the qualification “the acts of servants” in the definition of rule, it has taken a behavioral individual  approach. The claim that Islam is civilization-making and deals with needs at the social and international scale, has caused the attempt to infer the viewpoint of Islam at a collective scale and with extraction of processes attitude to be taken seriously. The necessity of having authority for religion in order to be cited, has led to concentration on methodology of such attempt. This paper pursues such purpose and its results in three main respects are: 1- changing the definition of rule to “the creation issued by the divine lawgiver to regulate the man’s life”; 2- changing the nature of adoption of words from adoption for examples to adoption for spirit of meaning (process); 3-using the systems logic for gathering evidences. By systems logic it is meant considering each rule as a processor to convert its relevant inputs into intended output in which the starting point of process, central core , stages, crisis points are defined based on evidences. 

Keywords

• Islamic human sciences
• Civilizing ijtihad
• jurisprudence system
• methodology of ijtihad

---

References

1. ابن‌بابویه(شیخ صدوق) محمدبن‌علی الخصال [کتاب]. - قم : جامعه مدرسین حوزه علمیه, 1362.

2. ابن‌براج عبدالعزیز المهذب [کتاب]. - قم : جامعه مدرسین حوزه علمیه, 1406.

3. اسلامی رضا مدخل علم فقه [کتاب]. - قم : مرکز مدیریت حوزه علمیه, 1384.

4. اشتهاردی علی‌پناه مدارک العروه [کتاب]. - تهران : دار الأسوة للطباعة و النشر‌, 1417ق.

5. اصفهانی محمدحسین نهایه‌الدرایه فی شرح الکفایه [کتاب]. - بیروت : موسسه آل‌البیت لاحیاء التراث, 1361ق.

6. آملی میرزامحمدتقی مصباح الهدی فی شرح العروه الوثقی [کتاب]. - تهران : مولف, 1380.

7. آیت‌الله سبحانی جعفر أصول الفقه المقارن فیما لا نص فیه‏ [کتاب]. - قم : موسسه امام صادق علیه‌السلام, 1383.

8. آیت‌الله سبحانی جعفر تهذیب الاصول (تقریرات درس نائب‌الامام خمینی) [کتاب]. - قم : موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی, 1423.

9. آیت‌الله سیستانی سیدعلی الرافد فی علم الاصول [کتاب]. - قم : موسسه الامام الصادق علیه‌السلام, 1414ق.

10. ایروانی باقر دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری [کتاب]. - قم : بی‌نا, 1427ق.

11. برقی احمدبن‌محمد المحاسن [کتاب]. - قم : دارالکتب الاسلامیه, 1371ق.

12. بری باقر فقه النظریه عند الشهید الصدر [مقاله] // مجله قضایا اسلامیه معاصره. - بغداد : مرکز دراسات فلسفه الدین, 1421ق. - ص. 165.

13. حکیم محمدتقی الاصول العامه فی الفقه المقارن [کتاب]. - قم : مجمع جهانی اهل بیت, 1423ق.

14. حلی، فاضل مقداد مقداد بن عبدالله التنقیح الرائع لمختصر الشرایع [کتاب]. - قم : کتابخانه آیت الله مرعشی, 1404ق.

15. حمیدی‌زاده محمدرضا پویایی‌های سیستم [کتاب]. - تهران : دانشگاه شهید بهشتی, 1379.

16. حمیری عبدالله‌بن‌جعفر قرب الاِسناد [کتاب]. - قم : موسسه آل‌البیت علیهم‌السلام, 1413ق .

17. خسروپناه عبدالحسین انتظار بشر از دین [کتاب]. - تهران : پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 1382.

18. رضائیان و همکاران علی تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم [کتاب]. - تهران : انتشارات سمت, 1393.

19. رفیع‌پور فرامرز کندوکاوها و پنداشته‌ها (مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیقات اجتماعی) [کتاب]. - تهران : شرکت سهامی انتشار, 1393.

20. شعیری محمد‌بن‌محمد جامع الاخبار [کتاب]. - نجف : مطبعه حیدریه, بی‌تا.

21. شهید اول محمد‌بن‌مکی اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه [کتاب]. - بیروت : دارالتراث, 1410ق.

22. شهید صدر سیدمحمدباقر دروس فی علم الاصول [کتاب]. - قم : دارالهدی, 1400ق.

23. شیخ بهایی محمد بن حسین زبده الاصول [کتاب]. - قم : مرصاد, 1031.

24. شیخ مفید محمدبن‌محمد المزار [کتاب]. - قم : کنگره جهانی هزاره شیخ مفید, 1413ق.

25. ضیایی فر سعید فلسفه فقه [کتاب]. - قم : پژوهشگاه حوزه و دانشگاه, 1392.

26. عراقی ضیاءالدین نهایه الافکار [کتاب]. - قم : جامعه مدرسین حوزه قم, 1361ق.

27. علامه حلی حسن‌بن‌یوسف تحریر الاحکام الشرعیه [کتاب]. - قم : موسسه الامام الصادق علیه‌السلام, 726ق.

28. علامه حلی حسن‌بن‌یوسف تذکره الفقهاء [کتاب]. - قم : موسسه آل‌البیت علیهم‌السلام, بی‌تا.

29. علم‌الهدی (معروف به سیدمرتضی) علی‌بن‌حسین رسائل الشریف المرتضی [کتاب]. - قم : دارالقرآن الکریم, 436ق.

30. فیض کاشانی ملامحسن المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء [کتاب]. - قم : انتشارات جامعه مدرسین حوزه قم, 1383ق.

31. قانصوه محمود المقدمات و التنبیهات فی شرح اصول‌الفقه [کتاب]. - بیروت : دارالمورخ العربی, 1418ق.

32. گردآوری واحد فقه و حقوق گفتگوهای فلسفه فقه [کتاب]. - قم : انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی, 1377.

33. گلپایگانی سیدمحمدرضا الشهادات، تقریرات [کتاب]. - قم : مولف, 1405.

34. محقق اصفهانی محمدتقی هدایه المسترشدین [کتاب]. - قم : موسسه النشر الاسلامی, 1248ق.

35. محقق حلی جعفربن‌حسن معارج الاصول [کتاب]. - لندن : موسسه الامام علی علیه‌السلام, 676ق.

36. محقق خویی سیدابوالقاسم محاضرات فی الاصول [کتاب]. - قم : موسسه احیاء الاثار الامام الخویی, 1413ق.

37. محقق نائینی محمدحسین اجود التقریرات [کتاب]. - قم : مطبعه العرفان, 1355ش.

38. مصطفوی سیدکاظم ماهیت حکم [مقاله] // فصلنامه حقوق. - تهران : دانشگاه تهران, 1388. - جلد دوره39 شماره1.

39. منتظری حسین‌علی دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه [کتاب]. - قم : نشر تفکر, 1409ق.

40. موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی خطابات قانونیه [کتاب]. - تهران : نشر عروج, 1385.

41. میرزا قمی ابوالقاسم القوانین المحکمه فی الاصول [کتاب]. - قم : احیاء الکتب الاسلامیه, 2131ق.

42. نائب‌الامام خمینی سیدروح الله مناهج الوصول الی علم الاصول [کتاب]. - قم : موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی, 1415.

43. نجفی مرعشی سیدشهاب‌الدین القول الرشید فی الاجتهاد و التقلید [کتاب]. - قم : کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی, 1422ق.

44. نراقی ملااحمد مستندالشیعه فی احکام الشریعه [کتاب]. - قم : موسسه آل‌البیت علیهم‌السلام, 1415ق.

45. نصری عبدالله انتظار بشر از دین [کتاب]. - تهران : موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر, 1378.

46. واسطی عبدالحمید دوره طراحی سیستم های دینی [گزارش]. - مشهد مقدس : موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام, 1393.