مفهومشناسی «حُبّ» و کاربست‌ آن در کتاب، سنت و فقه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموختهٔ دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدهٔ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

2 دانشیار گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی، دانشکدهٔ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

3 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکدهٔ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

واژه‌های «یُحِبُّ»، «مَاأُحِبُّ» و مانند آن، در آیات و روایات متعدد مورد استناد فقیهان به‌ کار رفته است. تعلق این واژگان به فعلِ اختیاریِ مکلّف، که موضوع دانش فقه است، این پرسش را به ذهن می‌‌آورد که آیا می‌توان مفهوم این واژگان را فارغ از قراین و باتوجه‌به موضوع‌له و معنای لغوی، کاربست‌های واژگان در کتاب و سنت و عبارات فقها راجع به آن دریافت و قاعده‌ای را دراین‌باره اصطیاد کرد؟ در این پژوهش، با نظرداشت معنای لغوی و استقرای موارد کاربرد مشتقاتِ این واژه در کتاب و سنت و تتبع و تأمل در نگاشته‌های فقیهان امامی، توصیف و تحلیلی‌ از کارکردِ این واژگان ارائه شده است. به نظر می‌رسد تعلق محبوبیت شارع مقدس به فعلِ اختیاری، مبیّن جواز و رجحانِ فعل و تعلق عدم‌محبوبیت وی مبیّن عدم‌جواز صدورِ فعل از مکلف است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


©2024 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0)

قرآن کریم. ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی.
آخوند خراسانی، محمدکاظم‌بن‌حسین. کفایة الأصول. قم: آل‌البیت لإحیاء التراث. چاپ‌پنجم، 1429ق.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی. الخصال. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌سوم، 1362.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی. المقنع. قم: مؤسسۀ امام هادی. چاپ‌اول، 1415ق.
ابن‌بابویه، محمد‌بن‌علی. کتاب من لایحضره الفقیه. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌دوم، 1413ق.
ابن‌سیده، علی‌بن‌اسماعیل. المحکم و المحیط الأعظم. بیروت: دار الکتب العلمیة. چاپ‌اول، 1421ق.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم. لسان العرب. بیروت: دار صادر. چاپ‌سوم، 1414ق.
اراکی، ملاابوطالب. شرح نجاة العباد. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌اول، 1420ق.
ازهری، محمدبن‌احمد. تهذیب اللغة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. چاپ‌اول، 1421ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین. کتاب المکاسب. قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. چاپ‌اول، 1415ق.
بحرانی، یوسف‌بن‌احمد. الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌اول، 1405ق.
بهبهانی، محمدباقر‌بن‌محمداکمل. الحاشیة علی مدارک الأحکام. قم: آل‌البیت لإحیاء التراث. چاپ‌اول، 1419ق.
تهانوی، محمدعلی‌بن‌علی. کشاف اصطلاحات الفنون. بیروت: مکتبة لبنان. چاپ‌اول، 1996م.
حر عاملی، محمدبن‌حسن. وسائل الشیعة. قم: آل‌البیت لإحیاء التراث. چاپ‌اول، 1409ق.
خمینی، روح‌الله. المکاسب المحرمة. قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. چاپ‌اول، 1415ق.
خویی، ابوالقاسم. المعتمد فی شرح المناسک. قم: مدرسهٔ دار العلم. چاپ‌اول، 1410ق.
خویی، ابوالقاسم. مصباح الفقاهة. بی‌جا: بی‌نا. بی‌تا.
خویی، ابوالقاسم. معتمد العروة الوثقی. قم: مدرسهٔ دار العلم. چاپ‌دوم، 1416ق.
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد. مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دار القلم. چاپ‌اول، 1412ق.
سبحانی، جعفر. المواهب فی تحریر احکام المکاسب‌. قم: مؤسسۀ امام صادق(ع). چاپ‌اول، 1404ق.
سبزواری، عبدالأعلی. مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام. قم: المنار. چاپ‌چهارم، 1413ق.
شوشتری، محمدتقی. النجعة فی شرح اللمعة. تهران: کتاب‌فروشی صدوق. چاپ‌اول، 1416ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی. مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام‌. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. چاپ‌اول، 1413ق.
شیرازی، محمدتقی‌بن‌محبعلی. حاشیة المکاسب. قم: الشریف الرضی. چاپ‌اول، 1412ق.
صاحب‌جواهر، محمدحسن‌بن‌باقر. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. چاپ‌هفتم، 1404ق.
صدر، محمدباقر. بحوث فی شرح العروة الوثقى‌. قم: مجمع الشهید آیةالله الصدر. چاپ‌دوم، 1408ق.
طباطبایی، علی‌بن‌محمد. ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل. قم: آل‌البیت لإحیاء التراث. چاپ‌اول، 1418ق.
طباطبایی، محمدحسین. نهایة الحکمة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌دوازدهم، 1402ق.
طبرسی، حسن‌بن‌فضل. مکارم الأخلاق. قم: الشریف الرضی. چاپ‌چهارم، 1412ق.
طریحی، فخرالدین‌بن‌محمد. مجمع البحرین. تهران: مر‌تضوی. چاپ‌سوم، 1375.
طوسی، محمدبن‌حسن. الأمالی. قم: دار الثقافة. چاپ‌اول، 1414ق.
طوسی، محمدبن‌حسن. تهذیب الأحکام. تهران: دار الکتب الإسلامیة. چاپ‌چهارم، 1407ق.
عسکری، حسن‌بن‌عبدالله. الفروق فی اللغة. بیروت: دار الآفاق الجدیدة. چاپ‌اول، 1400ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف‌. تذکرة الفقهاء. قم: آل‌البیت لإحیاء التراث. چاپ‌اول، 1414ق.
فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد. کتاب العین. قم: هجرت. چاپ‌دوم، 1409ق.
کلینی، محمدبن‌یعقوب. الکافی. قم: دار الحدیث. چاپ‌اول، 1429ق.
گلپایگانی، محمدرضا. کتاب الحج. قم: دار القرآن الکریم. چاپ‌اول، 1403ق.
لاری، سیدعبدالحسین. التعلیقة علی المکاسب. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. چاپ‌اول، 1418ق.
مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی. بحار الأنوار الجامعة لدُرر أخبار الأئمة الأطهار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. چاپ‌دوم، 1403ق.
محقق داماد، محمد. کتاب الحج. قم: چاپخانۀ مهر. چاپ‌اول، 1401ق.
محقق کرکی، علی‌بن‌حسین. جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: آل‌البیت لإحیاء التراث. چاپ‌دوم، 1414ق.
مصطفوی، حسن. التحقیق فی کلمات القرآن. لندن: دار الکتب العلمیة و مرکز نشر آثار علامه مصطفوی. چاپ‌سوم، 1430ق.
مقدس اردبیلی، احمد‌بن‌محمد. مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌اول، 1403ق.
موسوی عاملی، محمدبن‌علی. مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام. بیروت: آل‌البیت لإحیاء التراث. چاپ‌اول، 1411ق.
موسی، حسین‌بن‌یوسف، عبدالفتاح صعیدی. الإفصاح فی فقه اللغة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌چهارم، 1410ق.
نراقی، احمدبن‌محمدمهدی. الحاشیة على الروضة البهیة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌اول، 1425ق.
نراقی، احمدبن‌محمدمهدی. مستند الشیعة فی احکام الشریعة. قم: آل‌البیت لإحیاء التراث. چاپ‌اول، 1415ق.
CAPTCHA Image