نقش رجوع ضمیر به برخی افراد عام

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه تهران

چکیده

گاهی پس از عام که به حسب ظاهر موضوع حکمی قرار گرفته ضمیری می‌آید٬ و توسط دلیل بیرونی یقین حاصل می‌شود که این ضمیر به برخی افراد آن رجوع می‌کند٬ آنگاه این پرسش مطرح می‌شود که آیا رجوع ضمیر به برخی افراد عام موجب تخصیص آن می‌گردد یا عموم عام همچنان به قوت خود باقی است؟ اصولیان در مواجهه با دو ظهور که در مسئله وجود دارد٬ به طور عمده سه نظریه‌ی متفاوت ارائه داده‌اند که هر یک نتیجه خاص فقهی را به بار می‌آورد: 1- تقدم اصالة‌العموم و تصرف در ناحیه‌ی ضمیر 2- رفع ید از اصالةالعموم و قول به جاری نشدن استخدام 3- توقف در مقام نظر و رجوع به اصول عملیه در مقام عمل
نوشتار حاضر با مطالعه تطبیقی نظرات مختلف را تبیین و بررسی کرده و در نهایت نظریه‌ی دوم را تقویت و آن را اختیار می‌کند.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
آخوند خراسانی ٬ محمد کاظم ٬ کفایةالاصول ٬ تهران، کتابفروشی اسلامیه ٬ چاپ افست ٬٬ بی‎تا
تبریزی ٬ ‌میرزاجواد ٬ دروس فی مسائل علم الاصول ٬ ج 2 ٬ دار الصدیقةالشهیدة 1422ق
تقوی اشتهاردی، حسین، تنقیح‌الاصول ٬ تقریرات درس امام‌خمینی ٬ قم ٬ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی ٬ 1376
حکیم ٬ عبد‌الصاحب ٬ منتقی‌الاصول ج 3 ، تقریرات درس آیةاله‌سید‌محمد‌روحانی، مطبعة‌الهادی، 1416
خویی، سید ابوالقاسم ٬ اجودالتقریرات ٬ تقریرات درس میرزای نائینی ٬ مؤسسه صاحب الامر، بی‏تا
ابن شهید ثانی ٬ حسن بن زین الدین، معالم الدین ٬ قم،٬ مؤسسه نشر اسلامی،٬ 1365ق
سبحانی، جعفر ٬ تهذیب‌الاصول ٬ تقریرات درس امام‌خمینی ٬ قم ٬ مؤسسه اسماعیلیان ٬ بی‌تا
صافی اصفهانی ٬ حسن ٬ الهدایةفی‌الاصول ج 2، تقریرات درس آیةاله العظمی‌خویی، تحقیق و نشر مؤسسه صاحب الامر، 1417ق
فیاض ٬ محمد اسحاق ٬ محاضرات فی‌الاصول الفقه ٬ تقریرات آیةاله العظمی خویی، ج 5، مطبعة مهر
فیروز آبادی ٬ سید مرتضی ٬ عنایةالاصول فی شرح کفایةالاصول ٬دارالکتب الاسلامیه ٬ تهران، 1392ق
علامه حلی، حسن بن یوسف ٬ نهایةالوصول ‌الی علم‌الاصول،٬ ج2، قم، مؤسسه امام صادق ٬ 1426ق
کاظمی خراسانی ٬ محمدعلی ٬ فوائدالاصول ٬ تقریرات میرزای نائینی ٬ قم ٬ مؤسسه انتشارات اسلامی ٬ بی‌تا
کلانتر، مطارح الانظار ٬ تقریرات شیخ مرتضی انصاری ٬ چاپ سنگی
مروج جزایری ٬ سید محمد جعفر ٬ منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة٬ ج 3 ٬ قم، مطبعة مهر بی‎تا٬
موسوی بجنوردی، میرزا حسن ٬ منتهی‌الاصول ٬ ج 1 ٬ تهران، مؤسسه مطبعة العروج ٬ 1379
 
 
 
CAPTCHA Image