پژوهشی پیرامون مبانی حق کرامت انسان در منابع احکام

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• حسین حقیقت پور

دانشجوی دکترای فقه و مبانی حقوق دانشگاه فردوسی مشهد

10.22067/fiqh.v0i0.9459

چکیده

کرامت انسان حداقل در سه حوزه قابل بررسی است: کرامت انسانی، کرامت الهی و کرامت عرفی – اجتماعی. در این مقاله به سبب محدودیت مجال، تنها به بخشی از آنچه می توان درباره ی کرامت ارائه نمود پرداخته ایم و آن اثبات استدلالی کرامت انسانی است.
بطور کلی برای تصدیق گزاره ها و فرضیه هایی که در بستر دانش فقه و حقوق اسلامی طرح می-شوند دو روش عمده ی مرتب وجود دارد. روش نخست استفاده از ادله اجتهادی و روش دوم تعیین اصل عملی است. از دیدگاه نگارنده همین دو روش برای اثبات حق کرامت انسانی قابل طرح است. یکی پیگیری ادله ی اجتهادی کرامت انسانی و دیگری بسنده نمودن به عدم دلیل معتبر در موارد مشکوک برای هتک حرمت انسان و در نتیجه نفی حق اهانت به انسان در پرتو ادله فقاهتی است. روش اول حداکثری و روش دوم حداقلی است. در اثر حاضر با استفاده از دو روش مذکور، برای اثبات حق کرامت انسانی تلاش نموده ایم.
در این بستر نیز مجال ما بسیار محدود است و به همین دلیل تنها به برخی از ادله می پردازیم و خواننده محترم را به بحث مفصل در مجال های گسترده تر وعده می دهیم.

کلیدواژه‌ها

• کرامت انسانی
• حرمت انسان
• حقوق بشر
• هتک حرمت
• اهانت

---

مراجع

ابن حمزه طوسی، محمد بن علی، الوسیله الی نیل الفضیله، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی، 1408

ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت: دار صادر، 1414 ق.

اصفهانی، محمدحسین، حاشیۀ کتاب المکاسب، قم: انوار الهدی، 1418 ق.

اصفهانی (شیخ الشریعة)، فتح‌الله، قاعدة لاضرر و لاضرار، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1410 ق.

انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، بی‌تا.

بخاری جعفی، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت: دار ابن کثیر، 1407 ق.

تبریزی، موسی، اوثق الوسائل فی شرح الرسائل، قم: کتابفروشی کتبی نجفی، 1369 ق.

جبعی عاملی، شهید ثانی، زین‌الدین ابن علی بن احمد، الروضة البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: کتابفروشی داوری، 1410 ق.

جعفری تبریزی، محمد تقی، مقدّمه‌ای بر اعلامیه جهانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام، بی‌جا: ششمین کنفرانس اندیشه اسلامی، 1366.

جوادی آملی، عبدالله، کرامت در قرآن، قم: مرکز فرهنگی رجاء، 1364.

جوادی آملی، عبدالله، فلسفه‌ی حقوق بشر، قم: مرکز نشر اسراء، 1375.

حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم: موسسه آل البیت، 1409 ق.

حلّی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، الالفین، قم: نشر هجرت، بی­تا.

خوانساری، سید احمد بن یوسف، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم: موسسه اسماعیلیان، 1405 ق.

خویی، ابوالقاسم، موسوعة الامام الخویی، بی‌جا: موسسة إحیاء آثار الامام الخویی، 1417 ق.

راغب اصفهانی، حسن بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالعلم، 1412 ق.

روحانی قمی، سیدمحمد، منتقی الاصول، قم: چاپخانه امیر، 1413 ق.

سبحانی، جعفر، الوسیط فی اصول الفقه، قم، موسسه امام صادق (ع)، 1387.

صدر، محمد باقر ، مباحث الاصول، قم: نشر مقرر، 1408 ق.

طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.

طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407 ق.

عراقی، ضیاء الدین، قاعدۀ لاضرر و لاضرار، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1418 ق.

علم الهدی، سید مرتضی علی بن حسین، رسائل الشریف المرتضی، قم: دار القرآن الکریم، 1405 ق.  

علم الهدی، سید مرتضی علی بن حسین، امالی المرتضی، قاهره: دار الفکر العربی، 1998 م.

علیدوست، ابوالقاسم، فقه و عقل، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1389.

عمید زنجانی، عباسعلی، درآمدی بر فقه سیاسی، تهران: امیرکبیر، 1383.

کاشف الغطاء، جعفر بن خضر، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغرّاء، قم: دفتر انتشارات اسلامی، بی‌تا.

کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1407 ق.

مراغی، میرعبدالفتاح ، العناوین الفقهیۀ، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق. 

مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز الکتاب للترجمه و النشر، 1402 ق.

مظفر، محمد رضا ، اصول الفقه، قم: مؤسسه بوستان کتاب، 1387.

مومن قمی، محمد، مبانی تحریر الوسیله، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1422.

مهرپور، حسین، حقوق بشر در اسناد بین‌المللی و موضع جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات اطلاعات،1374.

Shorter Oxford Enlish Dictunary; Fifth edition, Volume 1. Oxford University Press, 2002..

The Oxford Encyclopedic, English Dictunary, Newyork, Oxford, University press, 1996..