اعتبارسنجی مطهریت «غیبت مسلمان»، «ظاهر حال مسلمان» و «وصف مسلمانی»

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار و عضو هیأت علمی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

3 دانشیار گروه فقه و حقوق خصوصی دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران

چکیده

یکی از موضوعاتی که در فقه امامیه ازجملۀ مطهرات محسوب شده و دیدگاه‌های متنوعی را دربارۀ شرایط مطهریت و حدود و ثغور آن متوجه خود یافته، غیبت مسلمان است؛ بدین ‫معنا که اگر شخص مسلمان برای مدتی غایب شود، درصورتی‫که بدن و سایر متعلّقاتِ او مثل لباس، فرش، ظرف و... متنجس باشد، به طهارت آن‌ها حکم می‎شود. بسیاری از فقها در حالی به حکمِ طهارت مسلمان بر اساس غیبت او و ذیل شرایطی خاص یا بر پایۀ مطهریتِ ظاهر حال مسلمان باور آورده‌اند که در موضوعیت و حتی طریقیت این دو عنوان برای حکم به تطهیر، تردید جدی وجود دارد. در این تحقیق به‌روش توصیفی‌تحلیلی، پس از بررسی اقوال و ادلۀ فقها در خصوص مطهریت غیبت مسلمان و شروط آن و نیز دربارۀ مطهریت ظاهر حال مسلمان این نتیجه به دست آمده که این دو عنوان نقشی مستقل در مطهریت بدن و متعلقات او ندارند، بلکه مطهریت برآیند اتصاف شخص به وصف مسلمانی است که شمولش از دو عنوان مذکور بیشتر است.

کلیدواژه‌ها


ابن‌ادریس‌، محمدبن‌احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى‌، چاپ‌دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1410ق.
ابن‌بابویه‌، محمدبن‌علی، کتاب من لایحضره الفقیه، چاپ‌دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
ابن‌فارس، احمدبن‌فارس، معجم مقائیس اللغة‌، به‌تحقیق عبدالسلام محمدهارون، چاپ‌اول، قم‌: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1404ق.
ابن‌فهدحلی، احمدبن‌محمد، الرسائل‌العشر، به‌تحقیق سیدمهدى رجائى، چاپ‌اول، قم‌: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفی، 1409ق.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، لسان‌العرب، به‌تحقیق احمد فارس صاحب الجوائب‌، چاپ‌سوم، بیروت: دارالفکر، 1414ق.
اشتهاردى، على‌پناه، مدارک العروة، چاپ‌اول، تهران: دارالأسوة، 1417ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین، کتاب المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات، به‌تحقیق گروه پژوهش در کنگره‌، چاپ‌اول، قم: کنگرۀ جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى‌، 1415ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین، کتاب الطهارة، به‌تحقیق گروه پژوهش در کنگره، چاپ‌اول، قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415ق.
بحرالعلوم، محمدمهدی‌بن‌مرتضی، الدرة النجفیة-الدرة البهیة، چاپ دوم، بیروت: دارالزهراء‌، چاپ‌دوم، 1406ق.
بحرانى، یوسف‌بن‌احمد، الحدائق الناضرة، به‌تحقیق محمدتقى ایروانى و عبدالرزاق مقرم، چاپ‌اول، قم: جامعه مدرسین، 1405ق.
بهجت، محمدتقى، رسالۀ توضیح المسائل، چاپ‌نودودوم، قم: شفق، 1428ق.
حرعاملی، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة، به‎تحقیق گروه پژوهش مؤسسۀ آل‌البیت(ع)‌، چاپ‌اول، قم: آل‌البیت(ع)‌، 1409ق.
حسینی عاملی، محمدجوادبن‌محمد، مفتاح الکرامة، به‌تحقیق محمدباقر خالصى‌، چاپ‌اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1419ق.
حکیم، محسن، مستمسک العروةالوثقى، چاپ‌اول، قم: دارالتفسیر، 1416ق.
حمیرى، عبدالله‌بن‌جعفر، قرب الاسناد، به‌تحقیق مؤسسة آل‌البیت(ع)‌، چاپ‌اول، قم: آل‌البیت(ع)‌، 1413ق.
خمینی، روح‌الله، تحریرالوسیلة، چاپ‌اول، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم‌، بی‌تا.
خمینی، روح‌الله، کتاب البیع‌، چاپ‌اول، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1421ق.
خوئی، ابوالقاسم، التنقیح فی شرح العروة الوثقى‌، به‌تقریر علی غروی، چاپ‌اول، نجف: تحت اشراف لطفى‌، 1418ق.
خوئی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال‌، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
سبحانی، جعفر، رسالۀ توضیح المسائل‌، چاپ‌سوم، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع)‌، 1429ق.
شبیری زنجانى، موسى، رسالۀ توضیح المسائل، چاپ‌اول، قم: سلسبیل، 1430ق.
شهید اول، محمدبن‌مکی، ذکری الشیعه، چاپ‌اول، جمعی از پژوهشگران در مؤسسۀ آل‌البیت(ع)، قم: آل‌البیت، 1419ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، الروضة البهیة (المحشّى-کلانتر)، چاپ‌اول، قم: کتاب‌فروشى داورى، 1410ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، المقاصد العلیة، به‌تحقیق گروه پژوهش مرکز تحقیقات و پژوهش‌هاى اسلامى‌، چاپ‌اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى‌، 1420ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، روض الجنان، چاپ‌اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى‌، 1402ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، تمهید القواعد الأصولیة و العربیة، به‌تحقیق عباس تبریزیان و دیگران‌، چاپ‌اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامى، 1416ق.
صاحب‌بن‌عباد، اسماعیل‌بن‌عباد، المحیط فی اللغة، به‌تحقیق محمدحسن آل‌یاسین، چاپ‌اول، بیروت: عالم الکتاب، 1414ق.
صاحب‌جواهر، محمدحسن‌بن‌باقر، جواهر الکلام، چاپ‌هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
صیمرى، مفلح‌بن‌حسن، کشف الالتباس، چاپ‌اول، قم: مؤسسۀ صاحب الأمر(ع)، 1417ق.
طباطبایی‌، محمدکاظم، العروة الوثقى، چاپ‌دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی، 1409ق.
طوسى، محمدبن‌حسن، تهذیب الأحکام، چاپ‌چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1407ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف، نهایة الإحکام، چاپ‌اول، قم: آل‌البیت(ع)‌، 1419ق.
فاضل لنکرانی، محمد، رسالۀ توضیح المسائل‌، چاپ‌صدوچهاردهم، قم: بی‌نا، 1426ق.
فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیلة: غسل الجنابة، التیمم، المطهرات‌، چاپ‌اول، تهران: مؤسسۀ عروج‌، 1419ق.
فیاض‌کابلى، محمداسحاق، رسالۀ توضیح المسائل، چاپ‌اول، قم: انتشارات مجلسى، 1426ق.
فیض‌کاشانى، محسن، مفاتیح الشرائع، چاپ‌اول، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى، بی‌تا.
کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، به‌تصحیح علی‌اکبر غفاری، چاپ‌چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1407ق.
محقق کرکی، علی‌بن‌حسین، جامع المقاصد، به‌تحقیق گروه پژوهش مؤسسۀ آل‌البیت(ع)، چاپ‌دوم، قم: آل‌البیت(ع)‌، 1414ق.
مرتضی زبیدی، محمدبن‌محمد، تاج العروس، به‌تحقیق علی شیری، چاپ‌اول، بیروت: دارالفکر، 1414ق.
مشکینی، علی، مصطلحات الفقه، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
مقدس اردبیلی، احمدبن‌محمد، مجمع الفائدة و البرهان، به‌تحقیق: آقامجتبى عراقى و دیگران، چاپ‌اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1403ق.
مکارم شیرازی، ناصر، رسالة توضیح‌المسائل‌، چاپ‌دوم، قم: مدرسۀ امام على‌بن‌ابى‌طالب(ع)، 1424ق.
موسوی‌عاملى، محمدبن‌على، مدارک الأحکام، چاپ‌اول، بیروت: آل‌البیت(ع)، 1411ق.
نجاشی، احمدبن‌علی، رجال النجاشی: فهرست أسماء مصنفی الشیعه، به‌تحقیق موسى شبیرى زنجانى، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1407ق.
نراقى، احمدبن‌محمدمهدى، مستند الشیعة، چاپ‌اول، قم: آل‌البیت(ع)، 1415ق.
همدانى، رضابن‌محمدهادی، مصباح‌الفقیه، به‌تحقیق محمد باقرى و دیگران‌، چاپ‌اول، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1416ق.
CAPTCHA Image