Examining the Qur’ānic and Narrative Evidences for the Rule of “Prohibition of Taking Wages for Ritual Obligations”

Document Type : Research Article

Authors

1 Master's degree in Fiqh and Islamic Law from Ferdowsi University of Mashhad

2 Assistant Professor of Razavi University of Islamic Sciences

3 Associate Professor of Ferdowsi University of Mashhad

Abstract

Jurisprudence has been originated from the Qur‘ān and ḥadīth and the narrational or ma’thūr jurisprudence has been the first jurisprudential style after the rise of Islam, to such an extent that in the latter periods the expansion of this jurisprudence was intermingled with rational inferences and some issues that enjoyed more widespread aspects were accepted as rules. The rule of prohibition of taking wages for ritual obligations (wājibāt) has been considered as a challenging and controversial rule. This rule in early period of jurisprudence has its roots in some specific-case traditions on judgment, adhān (call to prayer), and instruction of the Qur’an; and in the books of the earlier scholars there is simply a legal judgment (fatwa) on the prohibition of taking wages for preparation of a dead body [for burying]. Differences concerning this issue in the latter periods have been mainly based on and arisen from rational aspects and analyses; and so far the scholars of this field have widely dealt with the rational principles of the rule. However, it has been seriously lacking in addressing the Qur’ānic and narrational aspects of this issue. In this writing, the stipulated and authorized (manṣūṣ) principles of the rule have been gathered from various narrational and exegetical books and put to criticism.

Keywords


قرآن کریم.
 
ابن براج، عبدالعزیز بن حریر، المهذَّب، قم، موسسۀ نشر اسلامی، 1406ق.
 
ابن حزم، علی بن احمد، المحلی، تحقیق شیخ احمد محمد شاکر، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
 
ابن ادریس، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، موسسۀ نشر اسلامی، چاپ اول،1410ق.
 
ابن اشعث، محمد بن محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران‏، مکتبة النینوى الحدیثة، بى‌تا.
 
ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب‏، بیروت، دار صادر، بی‌تا.
 
ایروانى، على، حاشیة المکاسب‌، تهران- ایران‌، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى،‌ چاپ اول‌، 1406ق.‌
 
انصاری، مرتضی بن محمد امین، المکاسب المحرمة و البیع الخیارات، قم: کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، اول، 1415ق.
 
انصاری، مرتضی بن محمد امین، فرائد الاصول، رحلی چاپ سنگی، بی‌تا.
 
آخوند خراسانی، محمد کاظم، کفایة الاصول، قم، موسسه آل البیت (علیهم السلام)، چاپ اول، ربیع الأول، 1409ق.
 
بجنوردی، حسن، القواعد الفقهیه، تهران: مکتبة الصدر، چاپ دوم، 1419ق.
 
جوهرى، اسماعیل بن حماد‌، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة‌، احمد عبد الغفور عطار، بیروت- لبنان، دار العلم للملایین‌، اول‌، 1410ق.‌
 
حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، اول، 1409ق.
 
جصاص، احمد بن علی، أحکام القرآن (الجصاص)، تحقیق: محمد صادق قمحاوی، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، 1405ق.
 
خمینی، روح الله، المکاسب المحرمه، تهران: مؤسسه تنظیم و نثشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ اول، 1415ق.
 
خمینی، روح الله، تحریر الوسیلة، قم: مؤسسه دارالعلم، چاپ اول، 1377.
 
خوانساری، احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، قم: اسماعیلیان، دوم، 1405ق.
 
خویی، ابوالقاسم، المستند فی شرح العروة الوثقی، بی‌جا، جامع اهل البیت، بی‌تا.
 
خویی، ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، تقریر: محمدعلی التوحیدی، التبریزی، نجف اشرف، المطبعه الحیدریه، 1377.
 
خویی، ابوالقاسم، مبانی تکملة المنهاج، مطبعة الآداب النجف الاشرف، 1975م.
 
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، بیروت، دارالعلم الدار الشامیة، 1412ق.
 
سبحانی، جعفر، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، به قلم و تقریر: سیف الله یعقوبی اصفهانی، قم، موسسه الامام الصادق، اول، 1410ق.
 
سلاّر، حمزة بن عبد العزیز دیلمى‏، المراسم العلویة و الأحکام النبویة فی الفقه الإمامی، قم، منشورات الحرمین‏، مصحح: محمود بستانى‏، 1404ق.
 
شهید اول، محمدبن مکی، القواعد و الفوائد، سید عبد الهادی حکیم، قم، مکتب مفید، بی‌تا.
 
شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم: موسسه المعارف الاسلامیه، چاپ اول، 1413ق.
 
صاحب جواهر، محمد حسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العرب، هفتم، بی‌تا.
 
طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القران، ترجمه موسوی همدانی، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، اول، 1374.
 
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، سوم، 1373.
 
طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، مصحح: سید احمد حسین، تهران، کتابفروشى مرتضوى،‏ بی‌تا.
 
طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چهارم، 1407ق.
 
طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الکتاب الاسلامیة، دوم، 1400ق.
 
طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1407ق.
 
علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، اول، بی‌تا.
 
عیاشى، محمد بن مسعود، تفسیر العیّاشی، ‏مصحح: رسولى محلاتى‏، تهران‏، المطبعة العلمیة، 1380ق.
 
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در خارج فقه معاصرکتاب القضاء، تنظیم: محمد دادستان، بی‌تا.
 
فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار الاحیاء التراث الاسلامی، سوم، 1420ق.
 
فخر المحققین، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد فی شرح المشکلات القواعد، قم، موسسه اسماعیلیان، 1378ق.
 
فخلعی، محمد تقی و شیخی، مجید رضا، «بررسی آرای فقها در مورد منافات اخذ اجرت با قصد قربت»، پژوهشنامه متین، سال سیزدهم، شماره51، تابستان1390.
 
فخلعی، محمد تقی و شیخی، مجید رضا ، «بررسی اشکال تخصیص‌ناپذیری قاعده حرمت اخذ اجرت بر واجبات»، آموزه‌های فقه مدنی، شماره 4، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، زمستان 1390.
 
فخلعی، محمد تقی و شیخی، مجید رضا و سلطانی، عباسعلی، «نقد و تحلیل ادله عقلی حرمت اخذ اجرت بر واجبات»، آموزه‌های فقه مدنی، شماره 6، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، پاییز و زمستان 1391.
 
فرحی، علی، تحقیق در قواعد فقهی اسلام، دانشگاه امام صادق علیه السلام، اول، 1390.
 
قمى، على بن ابراهیم‏، تفسیر القمی، موسوى جزائرى، قم، دار الکتاب،‏ ‏سوم، 1404ق.‏
 
گلپایگانی، محمد رضا، کتاب القضاء، به قلم و تقریر سید علی حسینی میلانی، قم، مطبعه الخیام، 1401ق.
 
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
 
مفید، محمد بن محمد، المقنعة، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، اول، 1413ق.
 
منتظری، حسینعلی، دراسات فی المکاسب المحرمة، انتشارات ارغوان دانش، چاپ دوم، 1385.
 
منتظری، حسینعلی، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه محمود صلواتی، انتشارات سرایی، تهران، 1379.
 
منتظری، حسینعلی، کتاب الزکاة‌، مرکز جهانى مطالعات اسلامى‌، قم- ایران، چاپ ‌دوم‌، 1409ق.‌
 
مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهه (کتاب التجارة ـ المکاسب المحرمة)، قم، مدرسه الإمام علی بن ابی طالب (ع)، چاپ اول، 1426ق.
 
مکارم شیرازی، ناصر، حیله‌های شرعی، قم، مدرسه الإمام علی بن ابی طالب (ع)، چاپ اول، 1426ق.
 
یزدى، محمد کاظم، العروة الوثقى(المحشی)‏، تهران، حدیث دل، 1382.
CAPTCHA Image