Intellect and its Application in Fayḍ Kāshānī’s Jurisprudential Thought

Document Type : Research Article

Authors

• seyed mohamad moosa motalebi
• Ḥasan Jamshīdī

Jahad-e Daneshgahi of Mashhad

10.22067/fiqh.v46i19.20522

Abstract

Given the importance of intellect in inference, especially in new issues, it is befitting to study the jurists’ works, such as examining the jurisprudential mode of life (sīra) of Fayḍ Kāshānī as an influential jurist in the evolution of jurisprudence in proving the above issue. To this end, his various books have been examined on the basis of content analysis
method and every one of his legal judgments (fatwas) studied. The research outcome indicates that the late Fayḍ considers the meaning of rational proof as a concept dedicated to the Prophets and regards the exigency of rational proof to be obedient to this intellect and somehow views the commonly known intellectual to be presumptive. He regards the people of ijtahād (legal reasoning) to be on the wrong path; and yet in some instances, he frequently uses rational proof and rational evidences along with scriptural proof.
Therefore, it seems that he has used three concepts of intellect in his statement without asserting it: first, the concept that he considers intellect as dedicated to the Prophets and others deprived of it and at the same time useful and applicable in inference. Second is the concept of independent intellect, which in his view is not used in the process of inference. Third is a concept of intellectual proof that he has frequently used and is more used in perceiving the legal commands.

Keywords

• intellect
• rational proof
• inference sources
• Fayḍ Kāshānī

---

References

بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، محمد تقی ایروانی، سید عبدالرزاق مقرم، قم، انتشارت اسلامی، چاپ اول، 1405 ق.

جناتی، محمدابراهیم، منابع اجتهاد، تهران، کیهان، 1370.

حسینی، سید ابراهیم، «نقش عقل در استنباط قواعد و مقررات حقوقی از دیدگاه اسلامی»، معرفت، شماره 99، 1382، 118- 98 .

حکیم، محمد تقی، الاصول العامة للفقه المقارن، مؤسسه آل البیت، چاپ دوم، 1979م.

خوئى، ابوالقاسم، مصباح الاصول، تدوین توسط تقریر سید محمد سرور واعظ بهصودى، نجف: مطبعه نجف، 1386ق.

صابری، حسین، عقل و استنباط فقهی، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1381.

صابری، حسین، «گزارشی تحلیلی از دلیل عقل در فقه شیعه»، مشکاه، شماره 58 و59، 1381، 156-114.

صدر، محمدباقر، بحوث فی علم الاصول، سید محمود هاشمی، المجمع العلمی للشهید الصدر، 1405ق.

علی دوست، ابو القاسم، «فقه وعقل»، قبسات، شماره 15 و 16، 1379.

الغزالی، ابوحامد محمد، احیاء علوم الدین، بیروت، دارالمعرفه، 1417ق.

الغزالی، ابوحامد محمد، المستصفی فی علم الاصول، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1417ق.

فیض، علیرضا، «ویژگی‌های فقه ملامحسن»، مقالات وبررسی‌ها، 1374، 28- 23.

فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى، الأصول الأصلیة، ایران، سازمان چاپ دانشگاه، 1390.

فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى، الحق المبین، میر جلال الدین الحسینی الأرموی، سازمان چاپ دانشگاه، بی‌تا.

فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى، رسائل فیض کاشانى، بهراد جعفری، تهران، مدرسه عالى شهید مطهرى، 1429ق.

فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى، سفینة النجاة، بی‌جا، بی‌تا.

فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى، الشافی فی العقائد و الاخلاق و الاحکام، مهدی انصاری قمی، تهران، دار نشر اللوح المحفوظ، 1425ق.

فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى، الشهاب الثاقب، رؤف جمال الدین، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، 1401 ق.

فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى، التفسیر الصافی، طهران، مکتبه الصدر، 1374.

فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى، معتصم الشیعة فی أحکام الشریعة، مسیح توحیدی، تهران، مدرسه عالی شهید مطهری، چاپ اول، 1429 ق.

فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى، مفاتیح الشرایع، قم، انتشارات کتابخانه آیة ا... مرعشی نجفی، چاپ اول، بی‌تا.

فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى، النخبة فی احکام العلمیة و الحکام الشرعیة، مهدی انصاری قمی، تهران، دفتر تبلیغات اسلامی، 1418 ق.

فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام امیر المؤمنین علی علیه السلام، چاپ اول، 1406ق.

قماشی، سعید، «بازشناسى جایگاه عقل در فقه شیعه»، ماه‌نامه رواق اندیشه، شماره 3،1381، 156-114

قماشی، سعید، جایگاه عقل در استنباط احکام شرعی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1389.

قمی، میرزا ابوالقاسم، قوانین الاصول، قم، مکتبه العلمیه الاسلامیه، 1431ق.

مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، تهران، صدرا، 1378 .

مطلبی، سید محمد موسی و حسن جمشیدی، گزارش نهایی پژوهش: جایگاه دلیل عقل در فقه از منظر فقهای شیعه، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، 1389.

مطلبی، سید محمد موسی و حسن جمشیدی، «دلیل عقل در سیره فقهی ابن ادریس»، آموزه‌های فقه مدنی، شماره 5، 1391، 150-123 .

مظفر، محمدرضا، اصول فقه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ چهارم، 1370 .

نائینى، محمد حسین، فوائد الاصول، تقریر محمد على کاظمى خراسانى، قم، موئسسه نشر اسلامى، 1406ق.

نجفی (صاحب جواهر)، محمد حسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، عباس قوجانی، دارالکتب الاسلامیه، بی‌تا.