زمینه‌های یکتاپرستی در شبه جزیرة عربستان در دوره پیش از اسلام ملاحظاتی درباره نسطوریان (مسیحیان سوری شرقی)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• لیلا هوشنگی

بنیاد دائرة المعارف اسلامی، تهران

10.22067/jfiqh.2020.60851.0

چکیده

اهمیت و ضرورت شناخت تاریخ جوامع یکتاپرستی که در شش سدة نخست میلادی در شبه جزیرة عربستان حضور داشته‌اند و نقشی که این شناخت در شاخه‌های مختلف مطالعات اسلامی دارد بی‌نیاز از توضیح است. همچنین، آگاهی از اصول اعتقادی و آموزه‌های دینی جوامع یهودی و مسیحی می‌تواند راهگشای پژوهشگران در فهم عمیق‌ترگزارش‌های قرآنی و نیز مطالعات قرآنی و جریانهای فکری اخیر مرتبط با این حوزه در خارج از جهان اسلام باشد. نگارنده در این نوشتار بر آن است تا تصویری کلی از سابقة حضور مسیحیان در شبه جزیرة عربستان، پراکندگی آنها و مراکز اصلی و مهم ایشان ارائه دهد. در این میان، نظر به حضور گسترده‌تر نسطوریان و فعالیتهای فرهنگی و تبشیری آنان، به بیان تاریخچة مختصری از پیشینة کلیسای نسطوری، مرکز عمدة فرهنگی و کلیسای آنان در حیره پرداخته می‌شود. درک مبانی اعتقادات یکتاپرستانة مسیحیان بدون آگاهی از آموزه‌های اساسی مسیحیت، تثلیث و تجسد و مسیح‌شناسی، امکان‌پذیر نیست. به ویژه آنکه به سبب مباحث مسیح شناختی بود که مسیحیت سریانی کلاً از بدنة اصلی کلیسا جدا شد. گزارش اجمالی این مباحث از منظر تاریخ کلیسا می‌تواند در مطالعات مقایسه‌ای کاربرد یابد.

کلیدواژه‌ها

• یکتاپرستی
• شبه جزیره’ عربستان
• نسطوریان
• مسیحیان سوری شرقیف مسیح‎شناسی

---