تحلیل انتقادی رویکرد استنباطی احتیاط‌ورزی در مقام افتاء

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• رضا حق پناه

هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی

10.22067/jfiqh.2025.88738.1831

چکیده

احتیاط‌ورزی یکی از راهکاری معقول برای خروج از تحیّر عمل به احکام شرعی است که از پشتوانه های شرعی نیز برخوردار است. با این حال مجاز بودن استناد به احتیاط در مقام افتاء در قامت یکی از روش های اجتهاد، قابلیت کاوشی نوین را دارد. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با بهره از منابع کتابخانه ای در پی پاسخ به این پرسش است که آیا می توان در مقام افتاء به احتیاط ورزی به عنوان راهکاری فراگیر عمل نمود یا خیر؟ برای دست‌یافتن به پاسخ این پرسش، پس از تبیین دقیق مفهوم «احتیاط در مقام افتاء»، به تبییت دلایل ادعایی و محتمل باورمندان به لزوم این روش پرداخته شده و در ذیل هر دلیل، نقدهایی بیان شده است. پس از اثبات ناکافی بودن دلایل پیش‌گفته، اصل ناکارآمدی رویکرد احتیاط‌ورزی در مقام افتاء تبیین شده و در ادامه ادله بایسته بودن کاستن از چنین احتیاط هایی در سه محور ذیل تبیین شده اند: ایجاد اختلال در نظام معیشت و اداره جامعه، وسواس زا بودن و نیز عسر و حرج آفرین بودن احتیاط های فراوان.

کلیدواژه‌ها

• مجتهد
• استنباط
• افتاء
• احتیاط
• مکلف

موضوعات

• اصول فقه

---