تحلیل فقهی- حقوقی کاستن اختیاری از مفاد عقد غیر نافذ در هنگام تنفیذ

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• البرز محقق گرفمی

دانش آموختۀ کارشناسی ارشد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد،ایران

10.22067/jfiqh.2025.91526.1897

چکیده

برخی از عقود در شمار عقود غیر نافذ قرار دارند که با تنفیذ، آثار حقوقی بر آنها مترتّب می‌شود. یکی از فروعات فقهی مربوط به این عقود، حکم عدم تطابق تنفیذ با مفاد عقد اولیه است.این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با بهره از منابع إسنادی در پی پاسخ به این پرسش است که آیا تطابق تامّ تنفیذ با عقد غیر نافذ، برای حکم به صحت این عقود لازم است یا خیر؟ دامنه پژوهش تنها به عدم تطابق به نحو مخالفت جزیی با کاستن از مفاد عقد منحصر است. دیدگاه‌های ادعایی و احتمالی درباره کاستن از اجزاء عبارتند از: جواز به نحو مطلق، عدم جواز و مجاز بودن به شرط دیدگاه عرف بر تجزیه‌پذیری عقد. درباره تنفیذ با کاستن از شرایط نیز، چهار دیدگاه ذیل قابل ارزیابی است: بطلان، جواز به نحو مطلق، تفصیل میان شروط به نفع تنفیذ کننده یا اصیل و جواز به شرط حکم عرف بر تفکیک میان عقد و شرط. پس از نقد و تبیین کاستی‌های هر یک از این هفت رویکرد، دیدگاه برگزیده با تکیه بر اصل مؤثر بودن اراده شخصی طرفین درباره موضوع مورد معامله، سامان یافته است.

کلیدواژه‌ها

• تنفیذ
• جزء
• شرط
• عدم تطابق با عقد غیر نافذ

موضوعات

• فقه مدنی

---