Elucidation of Man’s Independence in Divorce Based on Appropriative Quiddity of Marriage Contract

Document Type : Research Article

Author

• Mahdi Muvahhidi Muhebb

Assistant Professor, Semnan University

10.22067/fiqh.v46i19.17011

Abstract

As mutually agreed upon by the two major sects (Shī‘a and Sunnī), divorce is effected only by the husband; and to explain the evidence for this matter, the jurists commonly resort to the Prophet’s tradition, “Divorce is in the hands of the one who has touched the leg [i.e. in the hands of the husband]” Although this tradition is mainly related in the Sunnī tradition sources, it is claimed in Imāmiya jurisprudence to have consensus on its content as well.
In this article, we intend to consider man’s will in one-sided act (īqā‘) of divorce not a merely devotional ruling, but as resulting from the quiddity and exigency of the nature of marriage and divorce, and view the mentioned tradition as basically guiding to the above reality. Accordingly, we regard the quiddity of marriage as “tamlīk (appropriation of) or taslīṭ (having absolute domination over) buḍ‘ (vagina) in return for bridal gift” and the reality of divorce as “a ceremonial renunciation” and view man’s authority over divorce as
resulting from this same analysis and in accordance with the nature of the issue (without refuting the woman’s enjoyment and the excellent functions and goals of marriage).
Of course, it is clear that no rightful person can cause damage to another person or disorder in society via exercising his own right. Therefore, the lawmaker can make arrangements in the implementation process of this issue.

Keywords

• marriage
• divorce
• khul‘ (divorce of a woman at her own request)
• bridal gift
• appropriation
• renunciation
• quiddity
• exigency

---

References

قرآن کریم.

 

ابن ماجه قزوینی، محمّد بن یزید، سنن إبن ماجه، بیروت: دارالفکر، بی‌چا، بی‌تا.

 

افریقی مصری، ابن منظور، لسان العرب، قم: نشر أدب الحوزه، چاپ اول، 1405ق.

 

امام خمینی، سیّد روح الله، البیع، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1410ق.

 

امامی، سیّد حسن، حقوق مدنی، تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیه، چاپ شانزدهم، 1374.

 

انصاری، مرتضی بن محمّد امین، المکاسب، قم: مجمع الفکر الاسلامی، بی‌چا، 1420ق.

 

انصاری، مرتضی بن محمّد امین، النکاح، قم: لجنة تحقیق تراث الشیخ الاعظم، چاپ اول، 1415ق.

 

آل بحرالعلوم، سیّد محمّد، بلغة الفقیه، طهران: منشورات مکتبة الصادق، چاپ چهارم، 1403ق.

 

باقری فرد، سعیده، حقوق زنان - برابری یا نابرابری، قم: نشر معارف، چاپ دوم، 1387.

 

بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، بی‌چا، 1363.

 

بهبهانی، سیّد علی، الفوائد العلیّة، اهواز: مکتبه دارالعلم، چاپ دوم، 1405ق.

 

بیهقی، احمد بن حسین بن علی، سنن کبری، بیروت، دارالفکر، بی‌چا، بی‌تا.

 

توحیدی، محمّد علی، مصباح الفقاهة (تقریر أبحاث السید أبوالقاسم الخویی)، قم: انتشارات داوری، چاپ اول، بی‌تا.

 

جعفری لنگرودی، محمّد جعفر، حقوق خانواده، تهران: کتابخانه گنج دانش، چاپ دوم، 1376.

 

جعفری لنگرودی، محمّد جعفر، فلسفۀ حقوق مدنی، تهران: کتابخانه گنج دانش، چاپ اول، 1380.

 

جوهری، اسماعیل بن حمّاد، تاج اللغة و صحاح العربیّة، بیروت: دارالعلم للملایین، چاپ چهارم، 1407ق.

 

حرّ عاملی، محمّد بن حسن، وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، بی‌چا، بی‌تا .

 

حکیم، سیّد محسن، نهج الفقاهة، قم: انتشارات 22 بهمن، بی‌چا، بی‌تا.

 

حلّی، محمّد بن منصور احمد بن ادریس، السرائرالحاوی لتحریر الفتاوی، قم: موسسة النشر الاسلامی، چاپ دوم، 1411ق.

 

خراسانی، محمّد کاظم، کفایة الأصول، بیروت: مؤسسة آل البیت لأحیاء التراث، بی‌چا، بی‌تا.

 

خوانساری، سیّد احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، تعلیق: علی اکبر غفاری، طهران: مکتبه الصدوق، چاپ دوم، 1405ق.

 

خویی، سیّد محمّد تقیّ، الشروط أو الإلتزامات التبعیة فی العقود، بیروت: دارالمؤرخ العربی، چاپ اول، 1414ق.

 

راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمّد، المفردات فی غریب القرآن، بی‌جا: دفتر نشر الکتاب، چاپ اول، 1404ق.

 

زبیدی حنفی، سیّد محمّد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: مکتبة الحیاة، بی‌چا، بی‌تا.

شایگان، سیّد علی، حقوق مدنی، قزوین: انتشارات طه، چاپ اول، 1375.

 

شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرایع الإسلام، قم: موسسة المعارف الاسلامیة، چاپ اول، 1416 ق.

 

صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرایع الإسلام، طهران: المکتبة الاسلامیة، چاپ سوم، 1367.

 

طباطبایی، سیّد علی، ریاض المسائل فی بیان أحکام الشرع بالدلائل، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ اول، 1419ق.

 

طوسی، محمّد بن حسن‌، کتاب الخلاف، قم: موسسة النشر الاسلامی، چاپ اول، 1417 ق.

 

طوسی، محمّد بن حسن‌، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الاسلامیة،1363.

 

طوسی، محمّد بن حسن‌، المبسوط فی فقه الامامیة، طهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، بی‌چا، 1387ق.

 

طوسی، محمّد بن حسن‌، تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1365.

 

فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ایران: موسسه دارالهجرة، چاپ دوم، 1409 ق.

 

قانون مدنی ایران (با آخرین اصلاحات).

 

کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی (خانواده)، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ هفتم، 1385.

 

کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: نشر میزان، چاپ نهم، 1383.

 

کاشف الغطاء، محمّد حسین، تحریر المجلة، طهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، چاپ اول، 1426 ق.

 

کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل البیت، چاپ اول، 1411 ق.

 

کلینی، محمّد بن یعقوب، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1367 ق.

 

متّقی هندی، علاءالدین علی، کنز العمّال فی سنن الأقوال و الأفعال، بیروت: مؤسسة الرسالة، بی‌چا، 1409 ق.

 

مجلسی، محمّد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم: مکتبه آیه الله المرعشی، بی‌چا، 1406 ق.

 

محقّق داماد، سیّد مصطفی، بررسی فقهی حقوق خانواده، تهران: مرکز نشرعلوم اسلامی، چاپ دهم، 1382.

 

مظفّر، محمّدرضا، أصول الفقه، قم: انتشارات دفتر تبلیغات، چاپ چهارم، 1370.

 

نجفی خوانساری، موسی بن محمّد، منیة الطالب فی شرح المکاسب، (تقریرات المحقق المیرزا محمد حسین النائینی)، قم : مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ اول، 1418ق.

 

نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء الترات، چاپ اول، 1408ق .

 

یعقوبی، سیف الله، نظام الطلاق فی الشریعة الاسلامیة الغرّاء (محاضرات الشیخ جعفر السبحانی)، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع)، چاپ اول، 1414ق.