Permissibility of Extinction of the Right to Take Legal Action in Imāmī Jurisprudence (With an Emphasis on the Shaykh Ṣadūq’s Theory)

Document Type : Research Article

Authors

• Sahand Sadeqi Bahmani
• Husayn Saberi
• Karim Abdullahinezhad

Ferdowsi University of Mashhad

10.22067/jfu.v50i1.39981

Abstract

Passage of time in the context of extinction of the right to take legal action as an imperative principle related to the procedural rights is of importance in the knowledge of law. This principle means that with the passage of certain length of time in law, the claim or complaint is no longer admissible. The importance of the matter is to the extent that by issuing order of inadmissibility in civil law and issuing order of suspending prosecution or suspension in criminal law, the execution of the pending judicial case with any degree of importance is declared as dismissed and thereby a kind of legal order is brought in the
judicial structure of the country and the entrance and accumulation of millions of dossiers is prevented. This principle, however, which was applied in civil code of procedure before the Islamic Revolution, was declared as illegal in civil affairs after the Revolution with respect to the view of the majority of Guardian Council members, although it was approved in canonical punishments. The basic question is whether by alluding to the legal criteria, the passage of time can be exploited in the modern form of the civil law? In principle, what is the viewpoint of the Imāmī jurists in this respect? The writers maintain that given the legal mechanisms and the traditions extant in reliable legal sources and the viewpoint of some Imāmī jurists, the legal soundness or at least lack of legal problem of extinction of the right to take legal action by means of time lapse can be proved. Accordingly, hypothesizing that time lapse as causing or extinguishing the principle of this right does not have a narrative origin, the writers have undertaken to criticize the opponents of time lapse as extinguishing the right to take legal action, which is the viewpoint of the renowned majority of the Imāmī jurists, and have provided certain ways to reject it and to prove the legal validity of time lapse.

Keywords

• time lapse
• legal discipline
• Shaykh Ṣadūq
• extinction of right
• take legal action

---

References

آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، قم، آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، 1409 ق.

ابن بابویه، محمد بن علی، المقنع، قم، موسسه امام هادی علیه السلام، چاپ اول، 1415 ق.

ابن بابویه، محمد بن علی ، کتاب من لایحضره الفقیه، قم، انتشارات دفتر اسلامی، چاپ دوم، 1413 ق.

ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الفکر، چاپ سوم، 1414 ق.

انصاری، مرتضی بن محمد امین، فرائد الاصول، قم، مجمع الفکر الاسلامی، چاپ نهم، 1428 ق.

بجنوردی، حسن، القواعد الفقهیة، قم، الهادی، چاپ اول، 1419 ق.

بحرانی، حسین بن محمد، الانوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرایع، قم، مجمع البحوث العلمیة، چاپ اول، بی‌تا.

بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1405 ق.

بروجردی، حسین، جامع احادیث الشیعة، تهران، انتشارات فرهنگ سبز، چاپ اول، 1429 ق.

ترابی، علی اکبر، الموسوعة الرجالیة المیسرة، قم، موسسه امام صادق علیه السلام، چاپ دوم، 1424 ق.

جعفری لنگرودی، محمد جعفر، دائرة المعارف علوم قضایی، تهران، گنج دانش، 1381.

جعفری لنگرودی ، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، 1378 ق.

حر عاملی، محمد بن حسن، الفصول المهمة فی اصول الائمة، قم، موسسه معارف اسلامی امام رضا (ع)، چاپ اول، 1418 ق.

_ حر عاملی، محمد بن حسن ، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم، آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، 1409 ق.

حر عاملی، محمد بن حسن ، هدایة الامة الی احکام الائمة، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیة، چاپ اول، 1412 ق.

خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، مرکز النشر الثقافة الاسلامیة، چاپ پنجم، 1372.

دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، بی‌تا.

دیلمی، احمد، بررسی فقهی و حقوقی مرور زمان، قم، پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی، چاپ اول، 1384.

سبحانی، جعفر، ارشاد العقول الی مباحث الاصول، قم، موسسه امام صادق علیه السلام، چاپ اول، 1424 ق.

شریف رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه صبحی صالح، قم، انتشارات هجرت، چاپ اول، 1414 ق.

شوشتری، محمد تقی، قاموس الرجال، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419 ق.

شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1417 ق.

شهیدی، مهدی، سقوط تعهدات، تهران، انتشارات مجد، 1381.

صاحب جواهر، محمد حسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، 1404 ق.

صدر، محمد باقر، اقتصادنا، ترجمه محمد کاظم موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، بی‌تا.

طباطبائی کربلایی، علی بن محمدعلی، ریاض المسائل، قم، آل بیت علیهم السلام، چاپ اول، 1418 ق.

طریحی، فخر الدین بن محمد، مجمع البحرین، تهران، انتشارات مرتضوی، چاپ سوم، 1416 ق.

طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال للکشی، قم، آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، 1404 ق.

طوسی، محمد بن حسن ، الاستبصار فیمااختلف من الاخبار، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ اول، 1390 ق.

طوسی، محمد بن حسن ، الرسائل العشر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1414 ق.

طوسی، محمد بن حسن ، الفهرست، نجف، المکتبة الرضویة، چاپ اول، بی‌تا.

طوسی، محمد بن حسن ، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، 1400 ق.

طوسی، محمد بن حسن ، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1407 ق.

طوسی، محمد بن حسن ، رجال الطوسی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، 1427 ق.

عدل، مصطفی، حقوق مدنی، تهران، انتشارات بحر العلوم، 1376.

علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، نجف، المطبعة الحیدریة، چاپ دوم، 1381 ق.

علامه حلی، حسن بن یوسف ، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق

فرج الصدة، عبدالمنعم، الحقوق الاصلیة العینیة، بیروت، دارالنهضة العربیة، 1982 م.

فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی علیه السلام، چاپ اول، 1406 ق.

فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی ، مفاتیح الشرایع، قم، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ اول، بی‌تا.

کاشف الغطاء، محمد حسین، تحریر المجلة، نجف، المکتبة المرتضویه، چاپ اول، 1359 ق.

کزازی، مجتبی، مرور زمان در حقوق جزای ایران، تهران، پایان نامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1353.

کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دار الحدیث، قم، دارالحدیث، چاپ اول، 1429 ق.

مازندرانی، محمد بن اسماعیل، منتهی المقال فی احوال الرجال، قم، آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، 1416 ق.

متین دفتری، احمد، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران، مجد، 1387.

مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، الوجیزة فی الرجال، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلام، چاپ اول، 1420 ق.

مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی ، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول (ص)، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ دوم، 1404 ق.

مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی ، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاحکام، قم، انتشارات کتابخانه آیت الله نجفی، چاپ اول، 1406 ق.

مجلسی، محمد تقی بن مقصودعلی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، موسسه فرهنگ اسلامی کوشانپور، قم، چاپ دوم، 1406 ق

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، قم، اسماعیلیان، چاپ پنجم، 1375.

مغنیه، محمد جواد، فقه الامام الصادق علیه السلام، قم، انصاریان، چاپ دوم، 1421 ق.

میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، القوانین المحکمة فی الاصول، قم، احیاء الکتب الاسلامیة، چاپ اول، 1430 ق.

نجاشی، احمد بن علی، فهرست اسماء مصنفی الشیعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.

نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم، آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، 1415 ق.

نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، 1408 ق.