Jurisprudential study of the sentence of rent-seeking with reference to no harm(la zarrar) rule

Document Type : Original Article

Authors

1 Graduated from Ferdowsi University of Mashhad with a PhD in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law

2 Associate Professor, Ferdowsi University of Mashhad

3 Professor of Ferdowsi University of Mashhad

Abstract

The present article follows the mandatory and status rule of rent-seeking by descriptive-analytical method and with reference to the no-harm (la zarar) rule. The no-harm rule which is one of the indisputable rules of jurisprudence, is the reason for proving the sanctity of rent-seeking in cases that lead to the violation of the rights of others. At the same time, due to application of the no-harm rule in non-existence, as well as the denunciation of criterion (tanghih e manat) and reliance on the wise's procedure (bana e oghala) in arguing through the no-harm rule , since the rent-seeker has deprived others of their entitlement he is obliged to compensate and guarantee the damages he has inflicted on them. Of course, in some cases of political and information rent that no rights are violated, rent-seeking cannot be considered haram based on this rule.

Keywords


  1. اسحاقی، حسین، «نگاهی به پدیدۀ رانت و رانت جویی در ایران»، رواق اندیشه، ش45، شهریور1384، 21تا31.

    انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین، رسائل فقهیّة، قم‌: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم، 1414ق.

    ایروانی، محمدباقر، دروس تمهیدیة فی تفسیر آیات الاحکام، قم: دارالفقه، 1328

    آخوند خراسانی، محمدکاظم‌بن‌حسین، قاعدة الضرر و الاجتهاد و التقلید (کفایة الأصول)، قم: مجمع‌الفکرالاسلامی، بی‌تا.

    بجنوردى، حسن‌، القواعدالفقهیة، قم: نشرالهادی، 1419ق.

    بروجردی، حسین، قاعدۀ لاضرر و الاجتهاد و التقلید (الحاشیة على الکفایة قم: موسسۀ انصاریان، 1412ق.

    بهجت، محمدتقی، استفتائات، قم: دفترآیت‌الله بهجت، 1428ق.

    جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد، الصحاح، بیروت: دارالعلم الملایین، 1410ق.

    حسین خان، مشتاق، رانت‌ها، رانت‌جویی و توسعۀ اقتصادی، ترجمۀ محمد خضری، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی، 1386.

    حسینی حائرى، کاظم، القضاء فی الفقه الإسلامی، قم: مجمع اندیشۀ اسلامی، 1415ق.

    ح‍س‍ی‍ن‍ی‌ م‍راغ‍ی‌، ع‍ب‍دال‍ف‍ت‍اح‌ب‍ن‌ع‍ل‍ی‌، العناوینالفقهیة، قم‌: اسلامی، 1417ق.

    حکیم، محسن، قاعدة الضرر و الضرار (حقائق الأصول قم: کتابفروشی بصیرتی، 1408ق.

    خالصی، محمدباقر، رفع الغرر عن قاعدة لاضرر، قم‌: اسلامی، 1415ق.

    خضری، محمد؛ رنانی، محسن، «رانت‎جویی و هزینه‌های اجتماعی آن»، نامۀ مفید، ش45، آذر و دی1383، 45تا80.

    خمینى، روح‌الله، القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید (الرسائلقم‌: اسماعیلیان، 1385ق.

    خویى، ابوالقاسم، دراسات فی علم الأصول، به تقریر سیدعلی‌هاشمی شاهرودی، قم‌: مؤسسۀ دائرة المعارف الفقه الاسلامی، 1419ق.

    درازن، آلن، اقتصاد سیاسی، اقتصاد کلان، ترجمۀ جعفر خیرخواهان، تهران: موسسۀ عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، 1390.

    درویشی، فرهاد، «انقلاب اسلامی و رانت سیاسی»، علوم اجتماعی، ش42، پاییز و زمستان1387، 327تا362.

    روحانی، محمدصادق، القواعد الفقهیة (منتقی الاصول)، قم: چاپخانۀ امیر، 1413ق.

    سبحان اللهی، محمدعلی، «رانت و بهره‌وری»، مدیریت دولتی، ش1، 1375، 32تا40.

    سبحانی تبریزی، قاعدتانفقهیتان، قم: چاپخانۀ خیام، 1408ق.

    سبحانی تبریزی، جعفر، الرسائل الاربع، قم: مؤسسۀ امام صادق، 1415ق.

    سبزواری، عبدالاعلی، تهذیب‏الاصول، بیروت، الدارالاسلامیه، 1406ق.

    سردارآبادی، خلیل، «قدرت و رانت‌جویی سیاسی»، گزارش، ش167، شهریور و مهر 1384، 30تا33.

    سیستانی، علی، قاعدۀ لاضرر و لاضرار، قم: دفتر آیت‌الله سیستانی، 1414ق.

    سیستانی، علی، منهاج الصالحین، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.

    شریعت اصفهانی، فتح‌الله‌‌‌‌‌‌بن‌محمدجواد، قاعدۀ لاضرر، قم: اسلامی، 1410ق.

    شریعت‌مدار طهرانی، «قاعدۀ لاضرر و اثرها فی العدمیات»، مطالعات اسلامی، ش57، پاییز1381، 185تا206.

    صدر، محمدباقر، قاعدۀ لاضرر و لاضرار، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.

    طاهرى، حبیب‌الله، حقوق مدنى، قم: اسلامی، 1418ق.

    طباطبایی یزدی، محمدکاظم ، ملحقات عروة، قم‌: داوری، بی‌تا.

    طباطبایی یزدی، محمدکاظم، حاشیة المکاسب، قم: اسماعیلیان، 1421ق.

    طباطبایی، علی‌بن‌محمد، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم: آل ‌البیت، 1418ق.

    عراقى، ضیاء‌الدین، قاعدۀ لاضرر، قم‌: دفتر تبلیغات اسلامی، 1418ق.

    عراقى، ضیاء‌الدین، مقالات‌الاصول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1414ق.

    فاضل لنکرانی، محمد، احکام پزشکان و بیماران، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.

    فراهیدى، خلیل‌بن‌احمد، کتابالعین، قم‌: هجرت، 1410ق.

    فرهنگ، منوچهر، فرهنگعلوماقتصادی، چاپ یازدهم، تهران: ذهن آویز، 1388.

    کاظمی، مهین‌دخت، «رانت (بانگاهیبهاینمعضلدرایران، تازههای اقتصاد، ش103، خرداد1383، 53تا65.

    محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه، تهران: علوم اسلامی، 1406ق.

    مرتضی زبیدی، محمدبن‌محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر، 1414ق.

    مرداوی، علی‌بن‌سلیمان، التحبیر، ریاض: چاپخانۀ رشد، 1421ق.

    مرعشی شوشترى، محمدحسن، دیدگاه‌هاى نو در حقوق، تهران: میزان، 1427ق.

    مصطفوى، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368.

    مکارم شیرازی، ناصر، القواعدالفقهیة، قم: مدرسۀ امیر‌المـؤمنین، 1411ق.

    منتظری، حسینعلی، رسالۀاستفتائات، قم: بی‌نا، بی‌تا.

    نائینی، محمدحسین، منیةالطالبفیحاشیةالمکاسب، تهران: محمدیه، 1373ق.

    نراقى، احمد‌بن‌محمدمهدى، مشارق الأحکام، قم: کنگره نراقیین ملامهدى و ملااحمد، 1422ق.

    نراقى، احمد‌بن‌محمدمهدى، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام؛ قم: اسلامی، 1417ق.

    نراقى، احمد‌بن‌محمدمهدى، مستند الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، بی تا

    هاشمی شاهرودى، محمود‌، بایسته‌هاى فقه جزا، تهران: میزان، 1419ق.

    هاشمی شاهرودى، محمود‌، مجله فقه اهل بیت، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت (ع)، 1423 ق.  

    هاشمی شاهرودى، محمود‌‌، موسوعة الفقه الإسلامی المقارن، قم: مؤسسۀ دایرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت (ع)، 1423ق.

    همدمی خطبه‌سرا، ابوالفضل، فساد مالی (علل، زمینه‌ها و راهبردهای مبارزه با آن)، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی، 1384.

    یوسفی‌نژاد، علی، «رانت‌خواهی و فساد مالی در اقتصاد ایران»، مصباح، ش64، 145تا167.

    1. Pearce David w, (1989), Macmillan Dictionary of Modern Economic, Third edition

     

CAPTCHA Image