Judgment Mistake

Document Type : Research Article

Author

• Rūhullā Ākhundī

Payam-e Noor University

10.22067/fiqh.v46i16.10589

Abstract

Judgment mistake has its own complexities for several reasons (difference of expediencies of the two legal/judicial systems, difference of precepts for judgment mistake in judiciary and penal discussions, divisions of various judgments and law in jurisprudence, law, etc.). Judgment mistake with such a nature entails numerous questions. Answering the question as to whether the judgment mistake is regarded as excuse or not? Does the principle “non-acceptance of the ignorance of law” conform to the judgment-legal mistake? And many other related questions are intended to be dealt with in this paper. With an interdisciplinary approach among three sciences of jurisprudence, principles of jurisprudence (uṣūl), and law and with reliance on analytical and demonstrative method, this research tries to present a different explanation of the judgment mistake. Proving mistake as being regarded an excuse, separation of the two rules of “non-acceptance of the ignorance of law” and “mistake as being regarded an excuse”, independence of judgment mistake in its effect, and several other conclusions are among the most important conclusions of this research.

Keywords

• judgment ignorance
• judgment mistake
• excuse
• non-acceptance
• cause of mistake

---

References

آخوند خراسانی، محمد کاظم، کفایه الاصول، بی‌جا، تحقیق و نشر مؤسسه آل البیت للاحیاء التراث، بی‌تا.

آخوندی، روح الله، «مفهوم جهل»، دو فصل‌نامه معارف اسلامی و حقوق، مرکز تحقیقات میان رشته‌ای علوم انسانی و اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)، 1391.

اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة، دار الاحیاء العلوم الاسلامیه، 1404ق.

امام، سیّد محمد کاظم، مکتب معتزله، یک فصل از تاریخ حرکات فکری و عقلیت ایرانی در قرن سوم هجری، چاپ نیک‌پو، بی‌تا.

انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، قم، مجمع الفکر الاسلامی، الطبعه الاولی، 1419ق .

بحرانی، یوسف، الحدائق الناظرة، تحقیق محمد تقی الایروانی، قم: جماعه المدرسین، بی‌تا.

حسینی روحانی، سیّد محمد صادق، فقه الصادق (ع)، قم: مؤسسه دار کتاب، الطبعه الثالثه، 1414ق.

حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة الی تحصیل المسائل الشریعة، التحقیق شیخ محمد رازی، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، بی‌تا.

خمینی، روح الله، البیع، قم: مؤسسه إسماعیلیان، الطبعه الرابعه، 1410ق.

خمینی، روح الله، تهذیب الاصول، تقریر جعفر سبحانی، قم: موسسه اسماعیلیان لطباعة و النشر و التوزیع، بی‌تا.

خوانساری، سیّد احمد، جامع المدارک، تحقیق علی اکبر غفّاری، تهران: مکتبة الصدوق، الطبعه الثانیه، 1405ق.

خوانساری، موسی بن محمد نجفی، منیه الطالب فی شرح المکاسب، تقریرات نائینی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، الطبعة الاولی، 1418ق.

شهید اول، محمد بن مکی العاملی، الدروس الشرعیه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، الطبعة الاولی، 1414ق.

طباطبایی یزدی، محمد کاظم، تکمله العروه الوثقی، قم: مکتبه داوری، بی‌تا.

قمی، میرزا ابوالقاسم، جامع الشتات، تحقیق مرتضی رضوی، بی‌جا: مؤسسه کیهان، الطبعة الاولی، 1413ق.

فاضل، محمود، معتزله، بررسی و تحقیق در احوال و آراء و افکار و آثار معتزله، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1362.

کاتوزیان، ناصر، مقدمه علم حقوق، تهران: انتشارات دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی، چ سوم، 1352.

کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، چ چهاردهم، 1376.

کاظمی خراسانی، محمد علی، فوائد الاصول، تقریرات نائینی، قم: موسسه النشر الاسلامی، الطبعه الاولی، 1409ق.

لطفی، هدایت الله، «صلح و منزلت انسانی»، تأملاتی در مفاهیم قاعده حقوقی، ارزش اخلاقی و بشریت، بر منهج عدل حق، انتشارات دانشگاه تهران، 1388.

محسنی، سعید، اشتباه در شخص طرف قرارداد با مطالعه تطبیقی در فقه اسلامی، حقوق ایران و فرانسه، به راهنمایی حمید بهرامی احمدی، رساله دکتری، دانشگاه امام صادق (ع)، تابستان 1386.

محقق سبزواری، کفایه الاحکام، اصفهان: مدرسه صدر مهدوی، بی‌تا.

معروف الحسنی، هاشم، شیعه در برابر معتزله و اشاعره، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس، چ دوم، 1376.

مکارم شیرازی، ناصر، دائرة المعارف فقه مقارن، قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب، چ نخست، 1385.

موسوی، سیّد محمد صادق، مبانی نظری جهل و اشتباه و آثار آن بر اعمال حقوقی، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر، چ نخست، 1382.

نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، تحقیق للشیخ علی الآخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیة، الطبعة التاسعة، 1365.

نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، التحقیق الشیخ محمود القوچانی، تهران: دارالکتب الاسلامیة، الطبعة الثالثة، 1367.

یحیی بن شرف، النووی، شرح النووی على مسلم، دارالخیر، 1416ق.