The possibility of invoking jurisprudential provisions for the decriminalization of passive euthanasia

Document Type : Research Article

Authors

• Saeid Nazari Tavakkoli
• Shakiba Amirkhani

University of Tehran

10.22067/fiqh.v47i21.27905

Abstract

Suffering from those diseases which medical sciences have still failed to cure are some of the bitter events of human society. The ineffective treatments administered for these groups of diseases have been imposing heavy costs on patient’s families. These have often resulted in no major improvement of the patients’ overall well-being, only slightly increasing the life span of the patients which in turn seriously challenges the psychological comfort of the patients and their relatives. Carrying out euthanasia by withholding medical treatment measures with the purpose of facilitating the death of these patients seems to be a justified action. The present research aims at explaining the jurisprudential validity and the non-criminal understanding regarding this type of taking life; especially since some jurists have emphasized the impact of benevolent motives rejecting the liability of the individual taking the life of another on the basis of his positive intentions. The study adopts a descriptive analytical method based
on the application of library resources. After explaining the basic concepts related to the discussion, the opinions of the jurists in relation to the issue were investigated and analyzed. Eventually, the view consistent with the hypothesis of the study was supported. In a jurisprudential perspective, taking the life of the patients near death through withholding treatment measures (passive euthanasia) is not consistent with any criminal action, thus no criminal liability can be imposed on its participants.

Keywords

• euthanasia
• passive euthanasia
• decriminalization

---

References

ابن حجر الهیثمی، احمد بن محمد، الفتاوی الفقهیة الکبری، بی‌جا، المکتبه الاسلامیه، بی‌تا.

ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ سوم، 1414 ق.

بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1405ق.

تبریزی، جواد بن علی، تنقیح مبانی الاحکام (کتاب القصاص)، قم: دارالصدیقه الشهیده، چاپ دوم، 1426 ق.

جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران: ابن سینا، 1346.

الحجاوی المقدسی، موسی بن احمد، الاقناع فی فقه الامام احمد بن حنبل، بیروت: دارالمعرفه، بی‌تا.

الحطّاب الرّعینی، شمس الدین ابو عبدالله، مواهب الجلیل فی شرح مختصر خلیل، بیروت: دارالفکر، چاپ سوم، 1412ق.

خدایار، حسین، «استناد به قاعده اذن برای مشروعیّت اتانازی داوطلبانه فعّال»، فصلنامه فقه پزشکی، شماره 5 و 6، سال 1389 و 1390، ص 55-35.

خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، قم: مؤسسه مطبوعاتی دار العلم، چاپ اول، بی‌تا.

خویی، ابوالقاسم، مبانی تکملة المنهاج، قم: مؤسسه إحیاء آثار الامام الخویی، چاپ اول، 1422 ق.

راشد الصیمری، مفلح بن حسن، غایة المرام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت: دار الهادی، 1420 ق.

زارع، مجتبی، «مطالعه تطبیقی جرم‌زدایی از قتل ترّحم آمیز فعّال داوطلبانه»، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره 13، سال 1389،85-63.

ساریخانی، عادل، «قتل ترحّم آمیز از دیدگاه فقه جزایی»، اخلاق و تاریخ پزشکی، شماره 2، سال 1388، ص 45-35.

شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: مؤسسه آل البیت، 1419ق.

شهید ثانی، زین الدین بن علی، الرّوضة البهیّة فی شرح اللّمعة الدمشقیّه، قم: مکتبه الداوری، 1410ق.

شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الافهام إلی تنقیح شرایع الاسلام، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه، چاپ اول، 1413 ق.

صاحب جواهر، محمد حسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، لبنان: دار إحیاء التراث العربیه، الطبعه السابعه، 1404 ق.

طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، 1413 ق.

طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1407 ق.

طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، چاپ سوم، 1387 ق.

علامه حلّی، حسن بن یوسف، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1410 ق.

علامه حلّی، حسن بن یوسف، تلخیص المرام فی معرفه الاحکام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1421ق.

علامه حلّی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1413ق.

عمیدی، عمید الدین بن محمد، کنز الفوائد فی حلّ المشکلات القواعد، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1416 ق.

عوده، عبد القادر، التشریع الجنایی الاسلامی مقارناً بالقانون الوضعی، بیروت: دار الکاتب العربی، بی‌تا.

فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1416 ق.

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، مفاتیح الشرایع، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، بی‌تا.

فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: منشورات دار الرضی، چاپ اول، بی‌تا.

کاشانی، رضا، کتاب الدیات، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1408 ق.

محقق حلّی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه الاسماعیلیان، چاپ دوم، 1408 ق.

محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمؤمن، کفایة الاحکام، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1423ق.

محمودیان، فرزاد، «بررسی مقایسه‌ای دلایل موافقان و مخالفان اتانازی»، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره دوم، شماره 3، سال 88، ص 26-17.

مرعشی نجفی، شهاب الدین، القصاص علی ضوء القرءان و السنه، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ اول، 1415 ق.

مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1403ق.

میر محمد صادقی، حسین، جرائم علیه اشخاص، تهران: میزان، 1386.

نراقی، مهدی بن ابی ذر، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: کنگره بزرگ‌داشت ملأ مهدی نراقی و ملأ احمد نراقی، 1422 ق.

نظری توکلی، سعید، «بررسی تطبیقی اتانازی داوطلبانه فعّال در اخلاق وظیفه‌گرای کانتی و اخلاق فضیلت‌گرای اسلامی»، فصلنامه اخلاق پزشکی، شماره 5، سال 1390، ص 189-163.

نظری توکلی، سعید، «مقایسه مرگ مغزی و حیات غیر مستقر»، مقالات و بررسی‌ها، شماره 73، سال 1382، ص 105-87.

نظری توکلی، سعید، التّرقیع و زرع الاعضاء فی الفقه الاسلامی، مشهد: مؤسسه الطبع التابعه للآستانه الرّضویّه المقدسه، 1422 ق.

یدالله پور، بهروز، «مرگ ترحّم آمیز (اتانازی ارادی فعال) از دیدگاه قرآن»، مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل، دوره 15، ویژه‌نامه 1، سال 1391، ص 65-56.

یزدانی‌فر، صالحه، «مسوولیت کیفری پزشک مرتکب اتانازی غیر فعال در نظام کیفری اسلام و قوانین موضوعه ایران»، عدالت آراء، شماره 13 و 14، سال 1389، ص 148-122.