Typology of Fatwā Documented by Prohibition of Sadd al-Dharāyi‘ (Evasive Legal Devices) in Imāmiya Jurists’ Supposition

Document Type : Research Article

Authors

• Dawod Gohari ¹
• Husayn Naseri Moqaddam ²
• Husayn Saberi ²

¹ Razi University of Kermanshah

² Ferdowsi University of Mashhad

10.22067/jfu.v50i4.46202

Abstract

The validity of sad al-dharāyi‘ (evasive legal devices) is among the age-old controversial problems of jurisprudence and principles of jurisprudence of legal schools. In the meantime, the Imāmī jurists have had a negative approach in methodology of Islamic jurisprudence (‘ilm al-uṣūl) toward its validity. What is noteworthy is that irrespective of the uṣūlī viewpoints of the Imāmī jurists, we find instances from among their fatwas that by way of causal inference in them they seem to be one of the referents of sadd al-dharāyi‘ and this indicates the non-homogeneity of the uṣūlī and jurisprudential viewpoints of the Imāmī jurists in the problem in question. Despite similar designations such as unlawful premise in Imāmīya’s principles of jurisprudence, the existing discrepancy can be a totally verbal dispute and resolve no difference between them in practice. The present article is intended to enumerate the jurisprudential evidences and referents in respect to its claim and tries to find sadd al-dharāyi‘ as applicable to them by way of causal inference in these referents.

Keywords

• the obstruction of primary excuses (Sadde Dharaie)
• introduction to an unlawful act
• arguing

---

References

قرآن کریم

آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الأصول، قم، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، 1409 ق.

آل عصفور، حسین بن محمد، الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع (للفیض)، قم، مجمع البحوث العلمیة، 1421 ق.

آملی، محمد تقی، مصباح الهدی فی شرح العروة الوثقی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1380 ق.

ابن بابویه، محمّد بن علی، علل الشرایع، قم، کتابفروشی داوری، 1386 ق.

ابن فهد حلی، احمد بن محمد، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1407 ق.

ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی بکر، اعلام الموقعین عن رب العالمین، مصر، دارالسعادة، 1955 م.

إشتهاردی، علی پناه، مدارک العروة، تهران، دار الأسوة للطباعة و النشر، 1417 ق.

أنصاری، مرتضی بن محمد امین، کتاب المکاسب، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ أعظم أنصاری، 1415 ق.

تبریزی، جواد بن علی، تنقیح مبانی الأحکام- کتاب القصاص، قم، دار الصدیقة الشهیدة، 1426ق.

حکیم، محمد تقی، الأصول العامة للفقه المقارن، قم، مؤسسه آل البیت، 1384 ق.

‌سبزواری، عبد الأعلی، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، قم، مؤسسه المنار، 1413 ق.

شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1419 ق.

شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی- کلانتر)، قم، کتابفروشی داوری، 1410 ق.

شهید ثانی، زین الدین بن علی ، روض الجنان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1402ق.

شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.

طوسی، محمد بن حسن، الإقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد، تهران، انتشارات کتابخانه جامع چهل ستون، 1375ق.

طوسی، محمد بن حسن ، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387 ق.

عاملی غروی، جواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1419 ق.

علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1414 ق.

علامه حلی، حسن بن یوسف ، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، 1412 ق.

علامه حلی، حسن بن یوسف ، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1419 ق.

علم‌الهدی، علی بن حسین، الانتصار فی انفرادات الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1415 ق.

فاضل جواد، جواد بن سعید، مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1420 ق.

فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی ره، 1404 ق.

فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1416 ق.

قرطبی، محمد بن احمد، جامع أحکام القرآن، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1421 ق.

قمشه‌ای، محمد علی اسماعیل پور، البراهین الواضحات- دراسات فی‌القضاء، قم، مؤسسة النشرالأسلامی، 1422 ق.

قمّی، محمد مؤمن، مبانی تحریر الوسیلة- کتاب الحدود، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره، 1422 ق.

گلپایگانی، محمد رضا، الدر المنضود فی أحکام الحدود، قم، دارالقرآن الکریم، 1412 ق.

محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1414 ق.

مرعشی نجفی، شهاب الدین، منهاج المؤمنین، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی ره، 1406 ق.

مقدس أردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403 ق.

میرزای قمی، أبوالقاسم بن محمد حسن، غنائم الأیام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1417 ق.

نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1415 ق.