(این چکیده با نظر کارشناس است)تعلیمات صریح و روشن اسلام،دسترسی مردم بمنبع وحی،اقتار کلی پیامبر،شور و شوق مسلمین در انتشار اسلام،وانحصار جامعۀ اسلامی بعنصر عرب همۀ اینها از عواملی بود که نمیگذاشت اختلاف نظری در اعتقادات بوجودآید،واگر هم در موردی مشکلی پیش می آمدصاحب شریعت بآسانی آنرا حل می نمود،بعلاوه که کلیۀ نظریات آنحضرت متبع و اوامرش لازم الإجراءبود،وکسی را حق نافرمانی نبوده است.اما همینکه پیشوای اسلام در گذشت،روح کنجکاوی و پرسش وپژوهش بین مسلمانان بیدار شد،ئدر فهم حقایق قرآن،دقت بیشتری مبذول داشتند،و برخورد فکری آنان با ملتهای مختلف موجب ظهور و بروز جنبش عقلی فوق العاده ای در اسلام گردید.درآغاز،این نهضتها بصورت مدارسی کلامی در اواخر قرن اول و اوائل قرن دوم هجری جلوه کرد،و مشهورترین مدرسه ای که در حوزۀ اسلامی براهین وادلۀ عقلی را در عقائددینی وارد ساخت،-قدریه-پیروان«غیلان دمشقی»مقتول در نیمۀ اول قرن دوم هجری و«معبد جهنی»مقتول بسال80هـ،و-جبریه-چیروان«جهم بن صفوان»مقتول بسال 128هـ و جعدبن درهم مقتول بسال 126هـ بوده اند.هر دو دسته در اصول آراء خود،راه افراط را پیش گرفتند،بدین معنی که قدریه بکلی قدرت الهی را نفی کردند،چنانچه بغدادی و شهرستانی و اسفراینی و ابن حزم(2)از جهنی روایت کنند که گفت:تقدیری در کار نیست بلکه اعمال را آدمی باختیار خود بجای می آوردو قضاء الهی هیچگونه دخالتی در آن ندارد.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله