بررسی پیش‎زمینه‎ها و خاستگاههای نظریۀ تکثرگرایی دینی در مسیحیت و اسلام

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• سید حسن حسینی

دانشگاه صنعتی شریف

10.22067/jfiqh.2022.42452

چکیده

هدف ا زمقالۀ حاضر بررسی ریشه ها و خاستگاههای ظهور و بروز نظریۀ پلورالیسم دینی به ویژه در حوزۀ معرفتی کلام مسیحیت است.بی تردید اطلاع از تاریخچۀ،سوابق،علل و عوامل بروز مسائل و مباحثی جدید در علوم به درک دقیق تر ماهیت و حقیقت نظریات مطرح شده کمک شایانی می کند.این امر مخصوصا درآنچه به مسائل جدید در الهیات و کلام مرتبط است،از اهمیت مضاعفی برخوردار است.براین اساس در مقاله حاضرابتدا به چند اصل کلی در زمینۀ بروز و ظهور نظریات جدید در کلام جدید و فلسفۀ دین اشاره می شود و به دنبال آن بر علل و عوامل معرفتی و تاریخی ظهورنظریۀ پلورالیسم دینی در حوزۀ معرفتی مسیحیت تأکید شده است.لازم به ذکر است مقالۀ حاضر در صدد اثبات این مدعاست که مسألۀ پلورالیسم اساسا و ماهیتا ریشه ای مسیحی دارد و لذا هرگونه اسلامی کردن نظریۀ پلورالیسم که براساس ریشه ها و خاستگاههای خاص خود بروز کرده است،مغالطه و اشتباهی بزرگ و بین است.البته چنانچه در انتهای مقاله و در ذیل بحث از پیشینه و خاستگاه پلورالیسم در اسلام نیز اشاره شده است،نگارنده معتقد است که پلورالیسم در اسلام مبنا و ماهیتی خاص دارد و اسلام همواره منادی نظریه "پلورالیسم در دین"بوده است.منتها نه از آن جهت که واکنش یا نتیجۀ قهری یا طبیعی سلسله ای از حوادث باشد،بلکه بدین معنا که خود مبنایی مستقل و ماهیتی روشن و تعریف و تفسیری ویژه درتعالیم اسلامی دارد.ذکر این نکته نیز لازم است که هدف از ارائۀ مقالۀ حاضر صرفا توجه به پیش زمینه ها وعوامل بروز و ظهور نظریۀ پلورالیسم دینی است و گرنه روشن است که بحث از اصول و قواعد و لوازم وتبعات نظریۀ پلورالیسم خود مجال مفصلی می طلبد که البته دارای ابعاد وجوانب مختلف ومتعددی است.

---