به‌کارگیری شیوه‌های جبر و تعاضد در نظریه تجمیع ظنون با تأکید بر منهج عملی محقق سبزواری

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه حسین زاده ثانی ¹
• سیدمحمدهادی قبولی درافشان ²
• محمد تقی فخلعی ³

¹ دانشجوی دکتری گروه آموزشی فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

² دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³ استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

10.22067/jfiqh.2024.82640.1808

چکیده

محقق سبزواری در دو کتاب فقهی خود، «ذخیرةالمعاد» و «کفایة الأحکام» به جبر و اعتضاد توجه ویژه‌ای داشته است. جستار حاضر با روش توصیفی تحلیلی شیوه‌های انجبار و تعاضد روایات را ازنظر محقق سبزواری بررسی کرده و این نتیجه به دست آمده است که ایشان دنباله‌رو نظریۀ وثوق صدوری بوده و ضمن ردّ تقسیم‌بندی خبر به اقسام چهارگانه، معیار عمل به روایت را اعتبار آن دانسته است؛ چه اعتبار سندی و چه اعتبار حاصل از قرائن دیگر. وی در راستای اعتباربخشی به روایات ضعیف سعی دارد با استفاده از تجمیع ظنون با روش‌هایی ازجمله انجبار با شهرت عملی و روایی، اجماع منقول، نقلِ اصحاب اجماع و ... ضعف سندی حدیث را جبران نماید. هم‌چنین ایشان در روش تعاضد، با استفاده از تراکم ظنون، در تقویت دلالت احادیث می‌کوشد. مهم‌ترین مؤیداتی که از دیدگاه محقق سبزواری موجب تقویت دلالت حدیث است، تعاضد با آیات، روایات، اصل و ... است.

کلیدواژه‌ها

• انجبار
• تعاضد
• خبر ضعیف
• نظریه وثوق صدوری
• نظریه وثوق سندی
• محقق سبزواری

موضوعات

• اصول فقه

---