بررسی صاحب خیار در بیع حیوان با رویکردی بر نظر امام خمینی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه ایلام

2 دانشیار دانشگاه ایلام

3 دانش‌آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه ایلام

چکیده

خیار به‌معنای سلطه بر فسخ عقد است. خیار حیوان یکی از خیارات در فقه امامیه است که مورد آن، اختیار فسخ در مدت سه روز در بیع حیوان است. فقها در مورد صاحب خیار حیوان با هم اختلافِ‌نظر دارند. منشأ این اختلاف‌ِنظر، به تفاوت فهم ایشان از روایات موجود در خصوص خیار حیوان بر ‌می‌گردد. این تشتّت آرا، اِعمال خیار حیوان را با چالش مواجه کرده است. به‌طورکلی دراین‌باره، سه دیدگاه وجود دارد. در این پژوهش پس از بررسی ادلۀ هریک از دیدگاه‌ها به روش توصیفی‌تحلیلی، این نتیجه حاصل شده است که دیدگاه سوم یعنی نظر امام خمینی قوی‌تر است. طبق این دیدگاه که صاحب خیار در بیع حیوان را مالک حیوان بعد از عقد می‌داند، امکان جمع روایات مورد استناد هر سه دسته فراهم می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها


آخوند خراسانى، محمدکاظم‌بن‌حسین‏، کفایة الأصول، چاپ اول، قم: آل البیت(ع)‏، 1409ق‏.
آمدی، علی‌بن‌محمد، الاحکام فی الاصول الاحکام، بیروت: دارالکتب العلمیه، 2005م.
ابن‌اثیر، مبارک‌بن‌محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، چاپ چهارم، قم:‏ مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان، 1367.
ابن‌ادریس، محمد‌بن‌احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، 1410ق.
ابن‌زهره، حمزة‌بن‌علی‌، غنیة النزوع الی علمی الاصول و فروع، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع)، 1417ق.
ابن‌قیم جوزیه، محمدبن‌ابی‌بکر، تهذیبالسنن، بی‌جا: چاپخانۀ معارف، 1428ق.
ابن‌منظور، محمد‌بن‌مکرم‏، لسانالعرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر، 1414ق.
اراکی، محمدعلی، الخیارات، چاپ اول، قم: مؤسسۀ در راه حق، 1414ق.
انصارى، مرتضى‌بن‌محمدامین، فرائدالاصول، چاپ نهم، قم: مجمع الفکر الاسلامی‏، 1428ق.
بحرانى، یوسف‌بن‌احمد‌، الحدائقالناضرةفیأحکامالعترةالطاهرة، بهتصحیح محمدتقى ایروانى و سید عبدالرزاق مقرم‌، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، 1405ق.
جمعى از پژوهشگران زیر نظر شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، چاپ اول، قم: مؤسسۀ دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت(ع)، 1426ق‌.
جوهرى، اسماعیل‌بن‌حماد، الصحاح‏، چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین‏، 1376ق.
حر عاملى، محمدبن‌حسن، وسائلالشیعة، چاپ اول، قم: آل‌البیت(ع)، 1409ق.
حلى، یحیى‌بن‌سعید، نزهة الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر، چاپ اول، قم: منشورات رضى، 1394ق
خمینى، روح‌الله، البیع‌، چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1421ق.
رشتی، حبیب‌الله‌بن‌محمدعلی، الخیارات، چاپ اول، قم: داوری، 1407ق.
سلار دیلمی، حمزة‌بن‌عبدالعزیز، المراسمالعلویه و الاحکام النبویه فی فقه الامامیه، چاپ اول، قم: منشورات الحرمین، 1407ق.
شهید اول، محمد‌بن‌مکى، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، 1417ق.
شهید اول، محمد‌بن‌مکى، القواعدو الفوائد‌، به‌تصحیح: سید عبدالهادى حکیم‌، چاپ سوم، قم: کتابفروشى مفید، بی‌تا.
شهید اول، محمد‌بن‌مکى، غایۀ المراد فی شرح نکت الإرشاد، به‌تصحیح رضا مختارى، ‌چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیه، 1414ق‌.
شهید ثانى، زین‌الدین‌بن‌على، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، چاپ دوم،قم: کتابفروشى داورى‌، 1410ق.
شهید ثانى، زین‌الدین‌بن‌على، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام‌، چاپ اول، قم: مؤسسۀ معارف اسلامی‌، 1413ق.
صاحب‌جواهر، محمدحسن‌بن‌باقر، جواهرالکلامفیشرحشرائعالإسلام‌، به‌تصحیح عباس قوچانى؛ على آخوندى، ‌چاپ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
صدر، محمد‌باقر، دروس فی علم الاصول، چاپ پنجم، قم: اسلامی، 1418ق.
طریحى، فخرالدین‌بن‎محمد، مجمع البحرین، به‌تصحیح: احمد حسینى اشکورى، چاپ سوم، تهران: مرتضوی، 1375.
طوسى، محمد‌بن‌حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، چاپ دوم، بیروت: دار الکتاب العربی، 1400ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف، مختلف الشیعة فی الاحکام الشریعة، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
علم‌الهدی، على‌بن‌حسین، الانتصارفیانفراداتالإمامیة، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، 1415ق.
فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایه، چاپ پنجم، قم: نوح، 1384.
فاضل مقداد، مقداد‌بن‌عبد‌اللّه، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، چاپ اول، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى، 1404ق.
فخرالمحققین، محمد‌بن‌حسن، إیضاحالفوائدفیشرحمشکلاتالقواعد، به‌تصحیح سیدحسین موسوى کرمانى و دیگران، چاپ اول، قم: اسماعیلیان، 1387ق.
فیروزآبادى، محمد‌بن‌یعقوب،‏ القاموس المحیط، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415ق.
فیض کاشانى، ملامحسن، مفاتیحالشرائع‌، چاپ اول، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى، بی‌تا.
فیومى، احمد‌بن‌محمد، المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعى، چاپ دوم، قم: دارالهجرة، 1414ق.
کاظمی، اسدالله‌بن‌اسماعیل، ‌مقابسالأنوار و نفائس الأسرار فی أحکام النبی المختار و عترته الأطهار، چاپ اول، قم: آل البیت(ع)، بی‌تا.
کلینى، محمدبن‌یعقوب، الکافی، به‌تحقیق علی‌اکبرغفارى؛ محمد آخوندى، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
مجاهد، محمدبن‌علی، مفاتیحالاصول، چاپ اول، قم: آل‌البیت(ع)، 1296ق.
محقق کرکى، على‌بن‌حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم: آل‌البیت(ع)، 1414ق.
مشکینی اردبیلی، ابوالحسن، حاشیه کفایةالاصول، چاپ اول، قم: لقمان، 1413ق.
مشکینى، على، مصطلحاتالفقه، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، چاپ پنجم، قم: بوستان کتاب، 1387.
مفید، محمد‌بن‌محمد‌، المقنعة، چاپ اول، قم: کنگرۀ جهانى هزارۀ شیخ مفید، 1413ق.
مقدس اردبیلى، احمد‌بن‌محمد، مجمعالفائدةو البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چاپ اول، ‌قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، اول‌، 1403ق.
نایینی، محمدحسین، منیةالطالبفی حاشیه المکاسب، چاپ اول، تهران: محمدی، 1373ق.
نراقى، احمدبن‌محمدمهدى‌، مستندالشیعةفیأحکامالشریعة، چاپ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع)، 1415ق.
CAPTCHA Image