تفاوت‌های ضوابط استنباطی در احکام عبادی و غیرعبادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد درس خارج حوزه علمیه قم و دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

یکی از موضوعات درخور تحقیق تفاوت میان احکام عبادی و غیرعبادی در ضوابط استنباطی و وجه آن است. در این جستار با تکیه بر روش ‌توصیفی­تحلیلی این مسئله مورد کاوش قرار گرفته است. مهم‌ترین تفاوت‌های به‌دست‌آمده عبارت‌اند از: قاعدهٔ اولی شرعی‌بودنِ ماهیت، حکم و ملاک احکام عبادی و عقلائی‌بودنِ ماهیت، حکم و ملاک احکام غیرعبادی، کشف موضع شارع از سیرهٔ ردع‌نشده در احکام عبادی و عدم‌کشف موضع وی از سیرهٔ ردع‌نشده در غیرعبادی، دلالت فعل معصوم بر استحباب در عبادیات و عدم‌دلالت بر استحباب در غیرعبادیات، قاعدهٔ اولی ثبات تحدید‌های کمّی در عبادات و نبود چنین قاعده‌ای در غیرعبادات، قاعدهٔ اولی صدور از شأن بیان موضع شریعت در عبادیات و نبود قاعدهٔ اولی در غیرعبادیات، قاعدهٔ اولی عدم‌تعدی در عبادیات و نبود قاعدهٔ اولی عدم‌تعدی در غیرعبادیات. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
ابن‌ادریس، محمدبن‌احمد. السرائر. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی. چاپ‌دوم، 1410ق.
استادی، رضا. شرح احوال حضرت آیتالله العظمی اراکی. اراک: انجمن علمی هنری استان اراک. چاپ‌اول، 1375.
آخوند خراسانی، محمدکاظم‌بن‌حسین. کفایة الأصول. بیروت: آل‌البیت. چاپ‌دوم، 1412ق.
آشتیانى، محمدحسن‌بن‌جعفر. کتاب القضاء. قم: زهیر-کنگرۀ علامه آشتیانى(ره). چاپ‌اول، 1425ق.
آل شیخ راضى، محمدطاهر. بدایة الوصول. قم: دار الهدی. چاپ‌دوم، 1426ق.
آل کاشف الغطاء، محمدحسین. تحریر المجلة. تهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیة. چاپ‌اول، 1424ق.
بهبهانى، محمدباقربن‌محمداکمل. الفوائد الحائریة. قم: مجمع الفکر الإسلامى. چاپ‌اول، 1415ق.
بهبهانى، محمدباقربن‌محمداکمل. مصابیح الظلام. قم: مؤسسهٔ علامه وحید بهبهانی. چاپ‌اول، 1424ق. 
حر عاملى، محمدبن‌حسن. الفصول المهمة فی أصول الأئمة. قم:مؤسسۀ معارف اسلامی امام رضا. چاپ‌اول، 1418ق.
حسینى حائرى، کاظم. فقه العقود. قم: مجمع اندیشۀ اسلامى. چاپ‌دوم، 1423ق.
حلی، حسین. اصول الفقه. قم: مکتبة الفقه و الأصول المختصة. چاپ‌اول، 1432ق.
حیدری، سیدکمال. الدروس شرح الحلقة الثانیة. مقرر: علاء سالم. قم: دار فراقد. چاپ‌اول، 1428ق.
خمینی، روح‌الله. تنقیح الأصول. مقرر: تقوی اشتهاردی. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. چاپ‌اول، 1418ق.
رشتى، حبیب‌الله‌بن‌محمدعلی. کتاب الإجارة. بی‌جا: بى‌نا. چاپ‌اول، 1311ق.
روحانی، صادق. فقه الصادق(ع)، قم: مدرسۀ امام صادق(ع). چاپ‌اول، 1412ق.
سبحانی تبریزی، جعفر. دراسات موجزة فی الخیارات و الشروط. قم: المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة. چاپ‌اول، 1423ق.
سبحانی تبریزی، جعفر. کتاب النکاح. قم: مؤسسۀ امام صادق(ع). چاپ‌اول، 1416ق.
سبحانی تبریزی، جعفر. ارشاد العقول الى مباحث الأصول. مقرر: محمدحسین حاج عاملی. قم: مؤسسۀ امام صادق(ع). چاپ‌اول، 1424ق.
سروش، عبدالکریم. فقه در ترازو، اندر باب اجتهاد. به‌کوشش سعید عدالت‌نژاد. تهران: طرح نو. چاپ‌اول، 1382.
شهید اول، محمدبن‌مکی. القواعد و الفوائد. قم: دار المفید. چاپ‌اول، 1400ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌‌بن‌علی. تمهید القواعد. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیه. چاپ‌اول، 1416ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌‌بن‌علی. مسالک الأفهام. قم: مؤسسهٔ معارف اسلامی. چاپ‌اول، 1414ق.
صافی اصفهانی، حسن. الهدایة فی الأصول. مقرر: آیت‌الله ابوالقاسم خوئی. قم: مؤسسۀ صاحب الأمر. چاپ‌اول، 1417ق.
صاحب‌جواهر، محمدحسن‌بن‌باقر. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. چاپ‌هفتم، 1404ق.
صدر، محمدباقر. بحوث فی علم الأصول. مقرر: محمود هاشمی شاهرودی. قم: مؤسسۀ دائرة المعارف فقه اسلامی. چاپ‌سوم، 1426ق.
ضیائی‌فر، سعید. فلسفۀ علم فقه. قم و تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت. چاپ‌دوم، 1397.
ضیائی‌فر، سعید. «قاعدۀ اولی حجیت سیره‌های عقلایی در غیرعبادات»، جستار‌های فقهیاصولی. ش17، 1398، 7تا27.DOI   10.22034/JRJ.2019.53472.1639
ضیائی‌فر، سعید. « معنا و اقتضائات اجتهاد تخصصی در عبادات و غیرعبادات براساسِ ایدۀ آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی»، جستار‌های فقهیاصولی. ش28، 1401، 67تا95.DOI  0.22034/JRJ.2022.63614.2455
عاملی، جواد. مفتاح الکرامة. قم: دفتر انتشارات اسلامى. چاپ‌اول، 1419ق.
عراقى، ضیاء‌الدین. شرح تبصرة المتعلمین. قم: دفتر انتشارات اسلامى. چاپ‌اول، 1414ق.
علم‌الهدی، على‌بن‌حسین. الإنتصار فی انفرادات الإمامیة. قم: دفتر انتشارات اسلامى. چاپ‌اول، 1415ق.
فاضل لنکرانى، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة: المکاسب المحرمة. قم: مرکز فقهى ائمۀ اطهار(ع). چاپ‌اول، 1427ق.
فنائی، ابوالقاسم. اخلاق دین‌شناسی. تهران: نگاه معاصر. چاپ‌اول، 1389.
کاشف الغطاء، على‌بن‌محمدرضا. النور الساطع. نجف: مطبعة الآداب. چاپ‌اول، 1381ق.
کلینى، محمدبن‌یعقوب. الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیة. چاپ‌چهارم، 1407ق.
مقدس اردبیلی، احمدبن‌محمد. مجمع الفائدة والبرهان. قم: مؤسسهٔ نشر اسلامى. چاپ‌اول، 1362.
مکارم شیرازى، ناصر. انوار الفقاهة: کتاب النکاح. قم: مدرسۀ امام علی‌بن‌ابی‌طالب(ع). چاپ‌اول، 1425ق.
منتظری، حسینعلی. دراسات فی المکاسب المحرمة. قم: تفکر. چاپ‌اول، 1415ق.
مؤمن، محمد. اصول فقه حکومتی. به‌کوشش رضا اسلامی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. چاپ‌اول، 1387.
هاشمی شاهرودی، محمود. کتاب الحج. مقرر: محمدابراهیم جناتی. قم: انصاریان. چاپ‌اول،1402 ق.
همدانی، رضابن‌محمدهادی. مصباح الفقیه. قم: مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌اول، 1417ق.
 
 
CAPTCHA Image